Piotr Rachtan: Który z wyroków TK stanie się non est?

2017-03-08.

Najpoważniejsi konstytucjonaliści, ale i znawcy innych gałęzi prawa wiedzą, że wyrok zapadły z udziałem w składzie orzekającym osoby nieuprawnionej po prostu nie istnieje. Określa się go łacińskim zwrotem non est.

Wyobraźmy sobie zwykłą sprawę cywilną, bądź karną w którymś sądzie okręgowym, rozpatrywaną w składzie trzyosobowym. Za stołem sędziowskim siedzi przewodnicząca (wiemy, że sądy są sfeminizowane), sędzia sprawozdawca oraz trzecia osoba, na przykład sędzia dopiero–co–wykluczony z zawodu albo ubrany w togę woźny. I ten sąd przeprowadza pełne postępowanie; woźny – zna w końcu procedury, naoglądał się przez długie lata pracy – jest aktywny, zadaje pytania, szepcze do ucha przewodniczącej, uczestniczy w głosowaniu nad wyrokiem, który sąd ogłasza.

Czy ktoś może mieć wątpliwości, że tak wydany wyrok nie istnieje? Że go po prostu być nie może? Non est!

Czy tak dziwaczne zdarzenie jest możliwe? Możliwe – pewnie nie, ale jest prawdopodobne; nawet gdy prawdopodobieństwo ocenić jako bardzo niskie, prawo musi się je uwzględniać. I uwzględnia, właśnie poprzez zasadę non est.

Czy to się zdarzyło? W sądownictwie powszechnym – chyba nie, a jeśli, to jako rzadki wyjątek i raczej udziału woźnego nie mógł dotyczyć. Może – sędziego dopiero-co-wykluczonego ze służby? Ogólne, także ta, reguły prawa obowiązują również trybunały. W tym – Trybunał Konstytucyjny. I tu, w odróżnieniu od sądów powszechnych, to odejście od reguły stało się ostatnio normą! Do niedawna za trybunalskie wyroki non est uważano te przyjęte niezgodnie z procedurą. A co z tymi, w których orzekają osoby nieuprawnione?

Bo, proszę państwa, od paru miesięcy w składach orzekających Trybunału Konstytucyjnego zasiadają osoby, które – zgodnie z obowiązującym powszechnie wcześniejszym wyrokiem Trybunału (sprawa K 34/15) s ę d z i a m i n i e s ą!

Nie są bowiem sędziami profesorowie Mariusz Muszyński, Henryk Cioch i Lech Morawski. Gdyż, przypomnę, wybrani zostali na j u ż z a j ę t e m i e j s c a. Niektórzy teoretycy uważają, że te osoby to sędziowie-oczekujący-na objęcie-stanowiska. Ale nie sędziowie uprawnieni do orzekania!

Na chwilę cofnijmy się do 3 grudnia 2015, kiedy Trybunał Konstytucyjny w sprawie o sygnaturze K 34/15 rozstrzygnął zaskarżone przepisy ustawy o Trybunale z 25 czerwca 2015. Dla ułatwienia zacytujemy tu fragment komunikatu, w którym wyjaśniono istotę wyroku:

„Wątpliwości konstytucyjnych nie budzi zatem podstawa prawna procedury zgłoszenia kandydatów i głosowania przez Sejm w sprawie wyboru trzech sędziów Trybunału, na miejsca sędziów, których kadencja upłynęła 6 listopada 2015 r. Wyboru tego dokonał Sejm tej kadencji, w trakcie której zostało opróżnione stanowisko.”

A zatem profesorowie Roman Hauser, Andrzej Jakubecki oraz Krzysztof Ślebzak zostali wybrani prawidłowo, a profesorowie Henryk Cioch, Lech Morawski i Mariusz Muszyński – to ledwie ich dublerzy, wybrani 2 grudnia 2015 roku na zapas…

Można mieć wątpliwości, czy pani sędzia Julia Przyłębska, wybrana prawidłowo, jest prezeską Trybunału, lecz jest to już inna historia. Przyjmując, że jest – ma prawo wyznaczać składy orzekające. I z tego prawa korzysta, tyle, że łamiąc prawo, gdyż wyznacza do składów osoby, które – zgodnie z logiką wyroku w sprawie K 34/15, wybrano na miejsca już wcześniej obsadzone.

Ma to swoje bardzo ważne dalsze konsekwencje. Jakie?

Wielu obywateli polskich uważa, że kryzys Trybunału Konstytucyjnego ich nie dotyczy. Że to jakaś tam wojenka wstrętnej korporacji sędziowskiej z przedstawicielami suwerena, jak wmawia im rządowa propaganda. Tak by było, gdyby trybunalscy sędziowie rzeczywiście do tej korporacji należeli – a należą z reguły do korporacji akademickich naukowców, oraz gdyby Trybunał zajmował się rozstrzyganiem równie akademickich dylematów. Tymczasem orzecznictwo trybunalskie obejmuje zagadnienie tyczące się żywotnych spraw większych i mniejszych grup obywateli, a nawet pojedynczych osób.

Przyjrzyjmy się sprawom, do których w tym roku przydzielono składy i odnotujmy nazwiska orzeczników, wytłuszczając dublerów.

P 13/14 (Małgorzata Pyziak–Szafnicka przewodnicząca, Piotr Pszczółkowski – sprawozdawca, Zbigniew Jędrzejewski, Leon Kieres, Sławomira Wronkowska–Jaśkiewicz), pytanie prawne WSA w Rzeszowie dotyczy odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość, termin rozprawy wyznaczono na 9 marca.
Sk 13/14 (Leon Kieres – przewodniczący, Piotr Pszczółkowski – sprawozdawca, Julia Przyłębska, Małgorzata Pyziak–Szafnicka, Michał Warciński), skarga konstytucyjna obywatela M. W. „ w sprawie zgodności art. 22 par. 1 w związku z art. 204 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy w zakresie w jakim przepis ten pozbawia skarżącego prawa udziału w postępowaniu sądowym w przedmiocie wykonywania środka zapobiegawczego z art. 94 par. 1 k.k., w postaci umieszczenia w zamkniętym oddziale psychiatrycznym”. Ta sprawa, jak i poprzednia, zamknie się prawidłowym wyrokiem.
Kp 1/17 – pełny skład (Julia Przyłębska – przewodnicząca, Mariusz Muszyński – sprawozdawca), w tym – przymusowo urlopowany wiceprezes Stanisław Biernat. Termin rozprawy wyznaczono na 24 marca. Trybunał będzie rozpatrywał Prawo o zgromadzeniach. Pan prezydent, kierując do Trybunału swój wniosek tyczący się nowelizacji tej ustawy musiał wiedzieć (w końcu jest doktorem nauk prawnych), że rozstrzygać go będzie pełny skład, a więc także trzech dublerów, którzy w tym gremium nie mieli prawa się znaleźć. Zatem próżny wysiłek. Wyrok nie będzie istniał, choć – idę o zakład – Centrum Legislacyjne Rządu opublikuje go bez zbędnej zwłoki, czym pochwali się pan rzecznik rządu oraz skomentuje pan rzecznik pana prezydenta.
U 1/17 Rzecz rozstrzygnąć ma skład trzyosobowy: Julia Przyłębska (przewodnicząca), Mariusz Muszyński (sprawozdawca) i Michał Warciński. Pan Prokurator Generalny poprosił o zbadanie prawidłowości wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

Celem wniosku Zbigniewa Ziobry jest rozstrzygnięcie, czy sędziowie Piotr Tuleja, Marek Zubik i Stanisław Rymar zostali w 2010 roku wybrani prawidłowo, co wnioskodawca kwestionuje. Tu przypomnieć warto, że choć uchwała o wyborze jest jedna, to głosowania wtedy odbyły się cztery (kandydatka Krystyna Pawłowicz – odpadła).

SK 1/17 (Julia Przyłębska – przewodnicząca, Mariusz Muszyński – sprawozdawca, Zbigniew Jędrzejewski, Lech Morawski, Michał Warciński). Przedmiot skargi: prawo dziedziczenia i własności (chodzi o realizację prawa do rekompensaty z tytułu nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej).
SK 2/17 (Mariusz Muszyński – przewodniczący, Lech Morawski – sprawozdawca, Julia Przyłębska, Piotr Pszczółkowski, Małgorzata Pyziak–Szafnicka). Zaskarżono przepisy Ustawy o świadczeniach rodzinnych.
SK 3/17 (Lech Morawski – przewodniczący, Leon Kieres – sprawozdawca, Henryk Cioch, Mariusz Muszyński, Marek Zubik). Kodeks postępowania cywilnego w zakresie w jakim przewiduje odrzucenie – bez wzywania do usunięcia braków – skargi kasacyjnej.
P 1/17 (Leon Kieres – przewodniczący, Lech Morawski – sprawozdawcam, Henryk Cioch, Michał Warciński, Marek Zubik). Zasady wymierzania kary łącznej.
P 2/17 (Lech Morawski – przewodniczący, Henryk Cioch – sprawozdawca, Zbigniew Jędrzejewski, Leon Kieres, Mariusz Muszyński). Prawo łowieckie. Rzecz idzie o odszkodowanie od koła łowieckiego za szkody, wyrządzone w uprawach rolnych.
P 3/17 (Mariusz Muszyński – przewodniczący, Julia Przyłębska – sprawozdawca, Henryk Cioch, Zbigniew Jędrzejewski, Lech Morawski). Pytanie sądu o zgodność art. 42 par. 4 Kodeksu karnego „w zakresie, w jakim obliguje sąd do orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie skazania osoby prowadzącej pojazd za popełnienie przestępstwa z art. 178a par. 4 Kodeksu karnego w związku z art. 178a par. 1 Kodeksu karnego w sytuacji, gdy osoba ta była uprzednio skazana w warunkach określonych w art. 42 par. 3 Kodeksu karnego.”
P 5/17 (Julia Przyłębska – przewodnicząca, Piotr Pszczółkowski – sprawozdawca, Stanisław Rymar, Piotr Tuleja, Sławomira Wronkowska–Jaśkiewicz).Kodeks karny wykonawczy: skarga byłego osadzonego, któremu, gdy wykonywał w więzieniu odpłatną pracę, potrącano z wynagrodzenia kwoty na odpowiednie fundusze, przez co nie mógł osiągnąć minimalnego wynagrodzenia
P 6/17 (Mariusz Muszyński – przewodniczący, Michał Warciński – sprawozdawca, Zbigniew Jędrzejewski, Leon Kieres, Sławomira Wronkowska–Jaśkiewicz). Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Sprawa dotyczy osoby, która utraciła prawo do świadczenia, bowiem po otrzymaniu nagrody rocznej jej dochód na członka rodziny przekroczył ustawowe kryterium.
P 7/17 (Piotr Pszczółkowski – przewodniczący, Marek Zubik – sprawozdawca, Julia Przyłębska, Piotr Tuleja, Sławomira Wronkowska–Jaśkiewicz). Pytanie prawne o :przepis art. 292 Kodeksu cywilnego w związku z art. 285 § 1 i 3 Kodeksu cywilnego, jako podstawa nabycia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu”.
K 1/17 (Michał Warciński – przewodniczący, Mariusz Muszyński – sprawozdawca, Zbigniew Jędrzejewski, Leon Kieres, Małgorzata Pyziak–Szafnicka). Ustawy z dnia 13 grudnia 2016 roku – Przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz ustawę o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego.
K 2/17 (Małgorzata Pyziak–Szafnicka – przewodnicząca, Michał Warciński – sprawozdawca, Grzegorz Jędrejek, Piotr Pszczółkowski, Piotr Tuleja). Prawo Ochrony środowiska ogranicza możność wykonywania uprawnień właścicielskich ze względu na ochronę środowiska.
K 3/17 (Julia Przyłębska – przewodnicząca, Mariusz Muszyński – sprawozdawca, Zbigniew Jędrzejewski, Leon Kieres, Lech Morawski). Ustawa o „Sądzie Najwyższym w zakresie dotyczącym regulaminu w sprawie wyboru kandydatów na Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego”.

Z tej listy ledwie w pięciu składach orzekających nie ma tzw. dublerów. Ponad dwie trzecie zaś jest obciążonych uczestnictwem osób, których tam nie powinno być. To są właśnie te sprawy, w których wyroki, nawet opublikowane tłustą czcionką, nie będą istnieć. One non erunt i cokolwiek będzie na ten temat opowiadać publiczna telewizja, publiczne radio oraz media niepokorne wobec rozumu, to życzenia owe nie zmienią rzeczywistości: wyroków n i e b ę d z i e. Stracą na tym wszyscy, w pierwszym rzędzie osoby, które składały skargi lub znajdują się bądź znajdą w podobnej sytuacji. Straci całe państwo, gdyż honorowanie, uznawanie za pełnoprawnych sędziów owej trójki dublerów to także, czy może raczej przede wszystkim złamanie powszechnie obowiązującej Konstytucji RP, a w szczególności jej fundamentalnych norm, zawartych w artykułach 7 – 10.

To bardzo bolesna lekcja, jaką daje społeczeństwu obóz władzy, starając się za wszelką cenę, także środkami pozaprawnymi, lub wręcz sprzecznymi z obowiązującymi zasadami, przejąć kontrolę nad Trybunałem Konstytucyjnym aby w konsekwencji doprowadzić do faktycznej zmiany konstytucyjnego ustroju państwa. A zmiany te, jak się okazuje, uderzają nie tylko w elity i korporacje, ale także w zwykłych obywateli, również w tych, co wysoce prawdopodobne, którzy uwierzyli w uczciwą Dobrą Zmianę.

I jeszcze uwaga na koniec, drobna ale znamienna: w politycznie ważnych dla obozu rządzącego sprawach sędzią–sprawozdawcą jest zawsze pan prof. Mariusz Muszyński.

To przecież nie jest przypadek?

Piotr Rachtan