07.08.2020
Jak Pałac Kultury w Warszawie, tak Nowa Huta w Krakowie symbolizuje socrealizm lat 50. Przeciwko tym, co chcą zburzyć Pałac, wystąpił Franciszek Starowieyski, mówiąc, że budowla ta jest przykładem doskonałego zastosowania symetrii w architekturze. Nowa Huta też ma swego obrońcę – Leszka Konarskiego („Nowa Huta. Wyjście z raju”, Fundacja Oratio Recta, Biblioteka „Przeglądu”).
Podkrakowska wieś Mogiła, a właściwie kombinat hutniczy imienia Włodzimierza Lenina, doczekały się mnóstwa utworów na swoją cześć. Trzy z nich przetrwały: piosenka „O Nowej to Hucie…” piękna muzyką Jerzego Gerta, a także „Poemat dla dorosłych” Adama Ważyka i reportaż Ryszarda Kapuścińskiego, za który musiał uciekać z kraju: „To też jest prawda o Nowej Hucie”. O innych mało się mówi, bo i nie są to arcydzieła. Tadeusz Konwicki napisał „Na budowie”, w prasie krakowskiej relacje z tej budowy zamieszczali Sławomir Mrożek i Wisława Szymborska.
Leszek Konarski opublikował dzieło, co powiedziawszy — podkreślam bez patosu, że można tak nazwać książkę, która jest socjologiczną opowieścią o mieście. Stało się ono życiowym hobby autora. Jest w niej wszystko jak u kolekcjonera. A więc historia głównego budowniczego, przedwojennego architekta Tadeusza Ptaszyńskiego, który wykorzystał plany osiedla mieszkaniowego, jakie miało powstać w Warszawie na Żoliborzu. Jest cytat ze Stalina, który powiedział, że socjalizm buduje się po to, żeby żyć dobrze i wesoło. Konarski cytuje innego hobbystę, Antoniego Kostrzewę, rzeźbiarza, który tropi krakowskie ślady Lenina. Ustalił on, że syfilis wodza rewolucji był na sto procent pochodzenia krakowskiego. Od podobnych cymeliów roi się w książce.
Biblioteka „Przeglądu” dobiera tematy ze starannością i przekonaniem, że upomni się o nie znaczna grupa czytelników, którzy nie uważają, że Nowa Huta, podobnie jak Pałac – pierwotnie imienia Stalina – musi zostać na powrót zaorana, a na miejscu Pałacu mają powstać nowe gruzy.
Smakowitej lektury.
Krzysztof Mroziewicz
Dziennikarz, pisarz, dyplomata
Ur. 20 lutego 1945 w Słupicy koło Jedlni. Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego; studiował na Wydziale Matematyki i Fizyki oraz w Instytucie Dziennikarstwa i Nauk Politycznych. Ambasador RP w Indiach w latach 1996-2000.
