Stanisław Obirek: Kościół w Polsce 2023. Raport3 min czytania

05.10.2023

Poniższe uwagi skreśliłem poproszony o to przez dziennikarkę lokalnego tygodnika. Miałem wątpliwości czy się ukażą, bo od 2015 roku roku moje nazwisko jest objęte swoistym embargiem w mediach reżimowych. Jednak zapewniony, że mój głos na pewno zaciekawi czytelników przeczytałem „Kościół w Polsce 2023. Raport”, który zdobyłem w formie pdf od znajomego dziennikarza i napisałem mając na względzie lokalną wrażliwość. Miał to być jeden z wielu głosów. Ostatecznie tekst się ukazał, ale bez moich uwag. Pozostawiam to bez komentarza. Może po 15 października również gusta redaktorów naczelnych lokalnych pism się zmienią. Na razie korzystam z gościnnych łam Studia Opinii pozostawiając tekst bez zmian.

„Kościół w Polsce 2023. Raport” to licząca 258 stron książka, na którą składa się szereg monograficznych artykułów podpisanych przez konkretnych autorów, teologów, socjologów, medioznawców i działaczy katolickich. Jej lektura pokazuje nie tylko wielokierunkową działalność Kościoła katolickiego w Polsce, ale również problemy z jakimi ta instytucja się zmaga. W dużym stopniu jego zawartość jest warunkowana przez wydawców: Katolicką Agencję Informacyjną oraz Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego J. Paderewskiego. Tę pierwszą instytucję reprezentuje swoim tekstem wprowadzającym Marcin Przeciszewski, który jest również autorem ostatniego tekstu „Państwo w III RP. Model konkordatowy”, a tę drugą Jan Żaryn, który napisał tekst „Polscy męczennicy XX wieku”. Jest to więc książka wydana w celach promocyjnych przez instytucje katolickie, a jej ideologiczny zamysł jest wyraźnie zbliżony do myśli założyciela Narodowej Demokracji. Próżno więc w niej szukać tekstów krytycznych.

Szczególnie dwa rozdziały zasługują na uwagę. Jeden poświęcony synodom i synodalności w Kościele w Polsce (117-125). Drugi omawiający pomoc ofiarom wykorzystania seksualnego i system prewencji (126-137). Ten pierwszy omawia najważniejsze wydarzenie w życiu katolików jakim jest rozpisany na trzy lata synod poświęcony synodalności (2021-2024). Jego celem jest ożywienie i aktywne włączenie katolików w życie Kościoła. Drugi natomiast opisuje zmaganie się Kościoła z nadużyciami seksualnymi kleru oraz opisuje jak papież i biskupi próbują przezwyciężyć istniejący kryzys. Jeśli chodzi o synodalność to autorka poświęconego tej problematyce artykułu Kaja Kazimierska pominęła milczeniem skandaliczne zachowanie krakowskiego biskupa Marka Jędraszewskiego, który zabronił opublikowania wyników synodu w swojej diecezji tylko dlatego, że były one krytyczne pod jego adresem. Natomiast autorzy tekstu poświęconego nadużyciom seksualnym kleru nie zająknęli się na temat niezwykle istotnych filmów braci Sekielskich i reportaży Marcina Gutowskiego oraz książek Ekke Overbeeka, które zapoczątkowały w Polsce dyskusję na ten temat.

Dla czytelników z najbardziej religijnych części naszego kraju, do jakich zalicza się Lubelszczyzna i Podkarpacie, równie ciekawe mogą być uwagi poświęcone galopującej sekularyzacji, która dotknęła zwłaszcza Polską młodzież. Niestety, poza dość stereotypowymi ocenami tego stanu rzeczy, próżno szukać w „Raporcie” pogłębionych analiz. Aż się prosiło, by uwzględnić fatalny stan nauczania religii w szkole, politykierstwo dużej części kleru, czy wpływ emigracji zarobkowej milionów Polaków po 2004 roku na nowy stosunek do tradycyjnych form religijności polskiej.

W każdym razie „Raport” na pewno powinien przeczytać każdy, kto zainteresowany jest życiem jednej z najważniejszych instytucji, jaką ciągle jeszcze jest Kościół katolicki w Polsce.

Stanisław Obirek

 (ur. 21 sierpnia 1956 w Tomaszowie Lubelskim) – teolog, 
historyk, antropolog kultury, profesor nauk humanistycznych, profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, były jezuita.