2017-03-13.
W czasie realizacji badania znaczące zmiany zachodziły nie tylko w Polsce, ale również wśród ogółu mieszkańców Zjednoczonej Europy. W świadomości Europejczyków oswajano się z pierwszą w historii Unii decyzją opuszczenia Wspólnoty podjętej przez Brytyjczyków, do postępującego ograniczania obywatelskich swobód, z lęku przed narastającymi aktami terroryzmu, do rezygnowania z wpisanej do niedawna w model europejskości otwartości wobec ludzi innej niż ich własna kultury, religii i obyczaju, wreszcie pojawiającej się coraz częściej w wypowiedziach polityków, groźby konfliktu zbrojnego, na razie na obrzeżach unijnych granic. Jeśli staramy się porównać obecną sytuację w Unii Europejskiej do tej, gdy Polska osiągała status państwa członkowskiego w 2004 , należy dziwić się, że odnotowane zmiany (w stosunku do wyników uzyskanych we wcześniejszych raportach) nie modyfikują dostatecznie znacząco zarówno ogólnounijnej jak i polskiej opinii społecznej.
Termin przeprowadzania badania przypadał w Polsce na okres szczególnie natężonego sporu między Parlamentem Europejskim i Komisją Wenecką a Rządem i Parlamentem, dotyczącego funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego. Oceny jego przebiegu wzmocniły oś podziałów społecznych, przebiegających między zwolennikami i przeciwnikami polityki nowej administracji rządowej, wspieranej przez parlamentarną większość posłów Prawa i Sprawiedliwości. Spór o Trybunał Konstytucyjny był jednym z istotnych etapów dążenia do zmiany ustrojowej państwa i sprzecznej z przyjętymi warunkami członkostwa.
Uzyskane dane przedstawiono w raporcie w blokach problemów dotyczących :
- postrzegania Unii Europejskiej i prezentowanych w jej działaniu wartości,
- wizji obecnych celów i problemów Unii ( kwestie ochrony środowiska, polityki energetycznej i migracji spoza Unii) i możliwości ich rozwiązania i realizacji w perspektywie najbliższych lat,
- oceny sytuacji własnego kraju i klimatu opinii publicznej wobec Unii i członkostwa,
Wartości wyznawane i przypisywane Unii Europejskiej:
Hierarchia wyznawanych wartości polskich respondentów pokrywała się podobnie jak we wcześniejszych badaniach z hierarchią wartości wskazywanych przez pozostałych obywateli Unii. Zarówno Polacy jak i ogół uczestników sondażu najczęściej wskazywali trzy najważniejsze dla nich wartości, jak: prawa człowieka, zachowanie pokoju i poszanowanie życia ludzkiego. W porównaniu z wynikami z przed roku dla Polaków większego znaczenia nabrało: przestrzeganie rządów prawa, demokracja (wzrost o 6 punktów procentowych), solidarność i wspieranie innych (wzrost o 3 punkty) i zabezpieczenie pokoju (wzrost o 1 punkt).O ile oceny wartości osobiście wyznawanych są dla ogółu badanych zbieżne, to wśród Polaków odnotowano silniejszą, akceptację dla wartości przypisywanych działaniom Unii, takim jak ochrona praw człowieka, zabezpieczenie pokoju na świecie, czy przestrzeganie norm demokracji. Polacy częściej kojarzą Unię Europejską z tolerancją i równością, podczas gdy ogół badanych z rządami prawa, solidarnością, wspieraniem innych. Porównanie danych dotyczących wymienionych kwestii z uzyskanymi rok wcześniej wskazuje, na silniejsze wśród Polaków ( niż wśród pozostałych respondentów) tendencje wzrostu wskaźników dotyczących rządów prawa, poszanowania innych kultur, zachowania pokoju.
Pozytywna ocena Unii Europejskiej utrwalana jest przeświadczeniem o korzyściach płynących z członkostwa. Wśród tych korzyści najliczniej przez Polaków (85%) wymieniane były płynące z realizacji prawa swobodnego przepływu obywateli i związane z nimi: swoboda wyboru miejsca mieszkania, pracy, nauki czy działalności gospodarczej w dowolnym miejscu w obszarze Unii Europejskiej. Polacy bardzo wysoko oceniali politykę wspólnej obrony i bezpieczeństwa (81%). Siedmiu na dziesięciu z tej grupy respondentów popierało zarówno wspólną politykę energetyczną państw członkowskich (71%) wspólną politykę zagraniczną (57%) i jednolity rynek cyfrowy (68%). Jednakże Polacy zdecydowanie częściej niż większość ogółu uczestników, byli przeciwni budowaniu Europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej, czy wejściu do strefy euro. W tej kwestii odnotowano w porównaniu z danymi sprzed roku, 9-cio punktowy wzrost braku akceptacji.
Najpoważniejsze zadania Unii Europejskiej:
Za najpoważniejsze zadania stojące przed Unią w perspektywie 2020 roku, Polacy (58%) , podobnie jak pozostali badani, uznali redukcję gazów cieplarnianych. Ocenili jednak, że przyjęte założenia zmniejszenie ich emisji o co najmniej 20% w stosunku do stanu z roku 1990, jako przekraczające możliwości gospodarki. Podobnie kształtuje się w opiniach badanych ocena celu dotyczącego wzrostu wydajności energetycznej w Unii. Co siódmy z nich ocenił, że założenie podniesienia tej wydajności o 20% do2020 roku, jest podobnie jak założenia dotyczące gazów cieplarnianych, również nazbyt ambitne. Polacy nieco częściej niż ogół badanych oceniali założone plany są możliwe do realizacji gdy silniejszy sceptycyzm w tej kwestii demonstrowali znacznie częściej przedstawiciele zamożniejszych krajów jak Niemcy i Luksemburczycy.Polacy, podobnie jak ogół Europejczyków generalnie pozytywnie odnoszą się do imigracji w ramach krajów członkowskich Unii. Rozkład danych na ten temat w porównaniu z uzyskanymi rok wcześniej, zasadniczo nie zmienił się. Nadal utrzymuje się bardziej pozytywny stosunek do imigracji w obrębie UE (69%) niż imigracji spoza Unii (28%) . Najwyższą akceptację wobec migracji zarówno w granicach Unii, jak i ludności spoza Unii, odnotowano w opiniach Szwedów, Irlandczyków czy Luksemburczyków. Obecnie, zdecydowanie częściej niż jeszcze pól roku temu, wśród ogółu badanych ugruntowało się przekonanie, że Unia powinna podjąć działania służące nieregularnej imigracji spoza Unii ( Polska-43%, UE – 39%). Obecnie co trzeci z polskich respondentów (31%) ocenia, że dzięki imigrantom Polska odnosi wiele korzyści, choć wśród ogółu badanych takie opinie wyrażano znacznie częściej 44%. Odnotowany wynik nie oznacza jednak, aby Polacy nie są zwolennikami pomocy. 53% z polskich respondentów zadeklarowało, że Polska powinna uchodźcom pomagać. Uzyskany w ostatnim badaniu wynik wskazuje, że wśród Polaków wzrasta pozytywne przekonanie o powinności pomocy uchodźcom, może ze względu na to, że nie doświadczają bezpośrednio terroryzmu a w ich opiniach problemy związane z terroryzmem lokowane są na ostatnich punktach skali, przeciwnie niż w opiniach ogółu obywateli unijnych. Mimo dramatycznych wydarzeń terrorystycznych w minionym roku odnotowano istotny statystycznie spadek obaw wiązanych z tą kwestią.
Polacy o sytuacji we własnym kraju:
Blisko połowa Polaków (47%) biorących udział w badaniu aktualną sytuację polskiej gospodarki oceniła jako dobrą. Gospodarka Unijna jest nadal oceniana znacznie wyżej (59%). Tak więc, podobnie jak obywatele, których kraje osiągnęły członkostwo w 2004 roku, wyżej oceniamy sytuację gospodarczą Unii, jako całości niż gospodarki własnych krajów. Opinie Polaków na temat sytuacji gospodarczej w kraju w perspektywie kolejnych dwunastu miesięcy są umiarkowanie pozytywne. Blisko połowa z odpowiadających na to pytanie oceniła że prawdopodobnie nic się nie zmieni (46%), ale blisko trzecia część polskich respondentów obawia się jej pogorszenia (27%). W Polsce oczekiwania odnośnie kolejnych dwunastu miesięcy są bardziej pesymistyczne w porównaniu z wieloma krajami europejskimi. Jedynie w takich krajach jak Grecja, Macedonia, Turcja i Wielka Brytania odnotowano liczniej wyrażane obawy o przyszłość gospodarczą ich krajów.Wśród polskiej grupy respondentów biorących udział w przywoływanym raporcie Eurobarometru dominowały opinie (55%) , że „…obecnie w Polsce sprawy idą w złym kierunku”, gdy odmiennego zdania był co trzeci badany (34%). W odpowiedzi na podobnie sformułowane pytanie, ale dotyczące Unii Europejskiej, Polacy wypowiadali się bardziej krytycznie: 42% z nich oceniło, że sprawy w Unii „…idą w złym kierunku” a jedynie 34% sformułowało opinie pozytywne.
Ponad polowa Polaków (57%) biorących udział w cytowanym badaniu stwierdziła, że jest zadowolona z funkcjonowania demokracji w Polsce, gdy 36% było przeciwnego zdania. Odsetki osób zadowolonych z funkcjonowania demokracji w naszym kraju jest od pięciu lat względnie stały i utrzymuje się między 52 a 59%.
Zaufanie Polaków do wybranych instytucji w Polsce i Unii Europejskiej:
Najbardziej godnymi zaufania instytucjami w Polsce jesienią 2016 roku były Wojsko (71%) i Policja (63%). Najniższym zaufaniem cieszą się niezmiennie partie polityczne (13%). Polacy darzą znacznie większym zaufaniem niż większość pozostałych obywateli Unii, zarówno Komisję Europejską (50%) jak i Europejski Parlament (46%). Aprobata i zaufanie do tych instytucji systematycznie wzrasta.Zdaniem badanych Polaków najważniejsze problemy stojące przed ich krajem to te, które bezpośrednio wpływają na jakość życia obywateli. Najczęściej wymieniano system ubezpieczeń zdrowotnych i społecznych (31%) wzrost cen, inflacja i koszty utrzymania (27%) oraz emerytury (25%)
Zakończenie:
Istotnym wnioskiem płynącym z przytoczonych danych jest fakt, że w niemal wszystkich poruszanych w badaniu kwestiach ( z wyjątkiem Unii Gospodarczej i Walutowej i wspólnej waluty) polscy respondenci od jesieni 2015 roku, a więc od momentu przejęcia władzy przez ugrupowanie polityczne sceptyczne wobec polskiego członkostwa) wzmocnili swoje pozytywne oceny tak funkcjonowania Unii jak i następstw członkostwa. Oznacza to, że zarówno działania jak i propaganda nowej administracji, mająca na celu rozbudzenie społecznego sceptycyzmu wobec członkostwa nie osiąga założonego celu , wzmacniając ( a nie osłabiając) akceptację opinii społecznej wobec wskazanych w badaniu kwestii.
.Elżbieta Skotnicka-Illasiewicz
TeamEuropa
F. Centrum Prasowe E Ś-W
Stow. Genius Loci
[i] Raport „ Opinia publiczna w Unii Europejskiej” Raport krajowy – Polska został opracowany przez Mirosławę Marody i Jana Barcza na zlecenie Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce.
