Andrzej Markowski-Wedelstett: Pałace mniejszych braci

14.04.2024

Budujemy dom jerzykom

Niniejszy cykl zajęć majsterkowicza może być zaliczony do jednej z podstaw świadomej ochrony przyrody. Edukacja ekologiczna bowiem odgrywa kluczową rolę w budowaniu świadomości i rozumienia złożonych zależności człowieka w przyrodzie. Poprzez edukację, zarówno dzieci, jak i dorośli mogą się nauczyć wartości otaczającej nas natury oraz konsekwencji ludzkich działań na środowisko. Temat ten może być również jednym z niebagatelnych kroków w dodatkowym zacieśnianiu rodzinnych, międzypokoleniowych więzi integracyjnych – dzieci+rodzice+dziadkowie: do wiedzy o miejscu człowieka w przyrodzie poprzez wspólną dla niej pracę.

Trwa wiosna. Coraz więcej gorącego słońca. Rośliny zaczynają prężyć muskuły swoich pęczniejących pąków… Raz po raz przelatuje punkcik owada szeleszcząc drobnymi skrzydełkami… Tu i ówdzie, z zakamarków budzącej się wiosny, wychylają swoje rozbudzone i zaciekawione oczy pełzające, jeszcze ospale, żaby, jaszczurki, zaskrońce… Od stron południowych nadlatuje coraz więcej naszych, w lecie stałych, szybujących gości… Jednym z takich, czarno upierzonych ptaków, jest mały jerzyk. Nie należy mylić go z jaskółką, z którym to gatunkiem ptaków nawet nie jest spokrewniony.

W Polsce jerzyk jest objęty ochroną gatunkową ścisłą. Od lat 90. XX w. w naszym kraju obserwuje się stopniowe zmniejszanie się liczebności tych ptaków, zwłaszcza w miastach. Wśród przyczyn tego zjawiska wymienia się przede wszystkim remonty zabudowań i prowadzone w ich zakresie prace termomodernizacyjne. Powodują one utratę miejsc lęgowych, dogodnych temu gatunkowi.

Dodatkowo, wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej wprowadzono nowe przepisy sanitarne, dotyczące przetrzymywania zwierząt. Tuż przed akcesją do Unii polskie ministerstwo rolnictwa wydało rozporządzenie, które sugerowało usuwanie gniazd ptasich z wiejskich obejść gospodarskich. Jaki więc los czeka te ptaki?

Ochrona tych popularnych niegdyś ptaków, wielce pożytecznych dla środowiska człowieka i całego systemu uwarunkowań w przyrodzie między innymi może polegać na budowaniu im i rozwieszaniu skrzynek lęgowych – o specjalnej konstrukcji – na ścianach zabudowań poniżej ich okapów. Potrafią się odwdzięczyć. Para jerzyków tylko dorastającym pisklętom, – karmiąc je – dziennie potrafi przynieść ponad 40.000 owadów. Około 10% z nich, to komary.

Do zbudowania skrzynki lęgowej potrzebny będzie arkusz sklejki o grubości 10 – 12 mm, z jakiego należy wyciąć elementy domku według pokazanego poniżej rysunku instruktażowego. Do łączenia ich ze sobą wystarczą gwoździki dł. ok. 25 mm. Przed złożeniem wszystkich elementów skrzynki warto miejsca wprowadzenia gwoździków nawiercić wiertarką z zamocowanym na niej wiertłem o nieco mniejszej średnicy niż wymiar przekroju łączników. W sklejkę bowiem, ze względu na jej budowę, bez uprzednio wykonania tej czynności, trudno sprawnie wprowadzić gwóźdź, zwłaszcza tak mały i cienki. Może się skrzywić, albo wejść w powierzchnię sklejki pod nieprzewidzianym kątem. Po złożeniu wszystkich elementów skrzynki warto pomalować jej zewnętrzne powierzchnie środkiem ochronnym dla materiałów z drewna. Ta czynność będzie gwarancją trwałości domku przez nawet kilkanaście sezonów.