04.05.2025
Majsterkowicz
Dobre drzwi charakteryzują się wieloma zaletami, jakich na pierwszy rzut oka nie daje się zauważyć. Dlatego przy ich kupnie do nowego budynku lub do modernizacji istniejących pomieszczeń należy zwracać uwagę nie tylko na ich wygląd, ale i na szczegóły rozwiązań konstrukcyjnych. Stąd konieczność zapoznanie się z podstawową wiedzą, dotyczącą techniki stolarki budowlanej mieszkaniowej. Taki zasób wiadomości podczas wyboru drzwi może uchronić od podjęcia błędnej decyzji.
Drzwi wewnętrzne są produkowane w różnych kształtach, z różnych materiałów, w wielu kolorach i odmianach drewna lub z produktów drewnopodobnych. Pod względem kształtu otworu drzwiowego, związanego z nadprożem w ścianie, rozróżnia się drzwi prostokątne lub – od ich górnej krawędzi – łukowo odcinkowe, albo półkoliste.
Drzwi, wykonywane indywidualnie, na zamówienie u stolarza, są zawsze droższe od gotowych, produkowanych fabrycznie. Ponadto, w przypadku drzwi zamawianych w warsztacie, dopiero po ich wykonaniu można się przekonać, czy odpowiadają oczekiwaniom klienta. Najbardziej korzystne pod względem ceny są drzwi prostokątne o typowych wymiarach, produkowane przez przemysł w długich seriach i w szerokim asortymencie możliwości wyboru.
Części drzwi mieszkaniowych mają określone nazwy, z jakimi trzeba się zapoznać, aby rozumieć fachowe wskazówki potrzebne przy ich wyborze. Zacznijmy od otworu w ścianie, który jest przeznaczony do wstawienia drzwi. Od góry jego ograniczeniem jest nadproże, a obie ścianki tego przepustu to ościeża (dawna nazwa: futryna). Terminy te stosuje się również do otworu okiennego. Ruchoma część drzwi zwana jest skrzydłem drzwiowym i zazwyczaj ma postać płyty, rzadziej płyciny. Drzwi płytowe (gładkie) są wykonane z ramiaka drewnianego, a objęta nim przestrzeń jest pokryta sklejką (dyktą) lub płytą pilśniową twardą. Pokrycie stanowi jedną płaszczyznę na całej powierzchni skrzydła. W drzwiach płycinowych pole objęte ramiakiem jest wypełnione stosunkowo cienką płyciną, np. ze sklejki. Płycina w drzwiach wewnętrznych zazwyczaj ma grubość 2 – 4 mm, w zewnętrznych powyżej 5 mm. Skrzydło mocuje się przy pomocy zawiasów (okucia drzwiowe o charakterze przegubu) do ościeżnicy. Ościeżnica drzwiowa przeważnie nie ma progu. Spotkać go można w przypadku podłóg drewnianych.
Okucia drzwiowe w miarę możności są tak zakładane, aby większa ich część była wpuszczona w drewno. W drzwiach piwnicznych, czy np w szopach, z reguły zawiasy mocuje się z wierzchu, po ich wewnętrznej stronie. Do niektórych ważniejszych, bardziej powszechnie stosowanych rodzajów zawiasów należą: zawiasy kątowe (nadające się do cięższych skrzydeł), krzyżowe (mocowane głównie jako trzecie, dodatkowe przytwierdzenie skrzydeł w środku ich wysokości – przy cięższych konstrukcjach), pasowe (nadające się do prostych drzwi, np. bram garażowych lub ogrodowych), haki do zawiasów, stanowiących ich dopełnienie, zawiasy dwuskrzydełkowe czopowe (używane powszechnie w drzwiach pokojowych i oknach drewnianych). Zawiasy dwuskrzydełkowe samowznoszące, stosuje się do mocowania skrzydeł drzwiowych mogących się przesuwać bezkolizyjnie, np. nad dywanami. Zawiasy wkręcane najczęściej są wykorzystywane w meblarstwie. W handlu znajdują się następujące rodzaje zawiasów typowych: a) pasowe, z hakami przykręcanymi wkrętami, b) pasowe, z hakami wbijanymi, zaopatrzonymi w podpórkę, c) pasowe, z hakami wmurowanymi, rozdwojonymi na końcu\ach, d) dwuskrzydełkowe,wpuszczane lub przykręcane, e) dwuskrzydełkowe splatane, f) wahadłowe przykręcane, nadające się do drzwi wahadłowych, jedno lub dwuskrzydłowych, g) narożnikowe z hakami wbijanymi, zaopatrzonymi w podpórki. Oczywiście, jest jeszcze więcej rodzajów podobnych okuć drzwiowych, są bardziej skomplikowane w swojej budowie, przeznaczone do ciężkich, czy też nietypowych skrzydeł.
Mocowanie zawiasów nie jest skomplikowane, jeżeli się przestrzega kilku reguł:
● miejsce – wysokość skrzydła drzwiowego dzieli się na siedem części, znalezioną wartość zaznacza się od góry i od dołu. Podobnym sposobem określa się miejsca zawiasów w drzwiach meblowych;
● kolejność – zawiasy najpierw się mocuje do skrzydła, później do ościeżnicy;
● szczelina – do wyrobienia w skrzydle szczelin, aby w ich przestrzeń wstawić skrzydełka zawiasów, należy użyć cienkiego i bardzo ostrego dłutka;
● za szablony do wyrobienia szczelin służą skrzydełka zawiasów. Przykłada się je w uprzednio wyznaczonych miejscach na powierzchni drzwi przy krawędzi skrzydła i obrysowuje się na nim ich przyszłe usytuowanie; po wykonanym obrysie należy dłutem wyciąć szczelinę o głębokości grubości skrzydełek zawiasów.
O renowacji starych drzwi pokojowych i drzwiach dźwiękochłonnych w kolejnym odcinku.
Andrzej Markowski-Wedelstett
