Sławek: Radiowa machina władzy – Tadeusz Rydzyk i polityczne imperium11 min czytania

08.10.2025 10

08.10.2025

Suplement do tekstu Sutanna w służbie polityki

Imperium medialnych wpływów: Tadeusz Rydzyk jako architekt prawicowej hegemonii

W kontekście przedstawionej wcześniej analizy problematyki antysemityzmu, rasizmu i nacjonalizmu w wypowiedziach polskiego duchowieństwa katolickiego, postać ojca Tadeusza Rydzyka wymaga szczególnego potraktowania jako sui generis fenomen łączący wszystkie te negatywne tendencje z bezprecedensową skutecznością w budowaniu wpływów politycznych i kapitałowych. Redemptorysta z Torunia reprezentuje bowiem nie tylko najbardziej skrajną wersję omówionych wcześniej patologii, ale także ich najbardziej systematyczną i zinstytucjonalizowaną formę, która przekształciła się w potężne imperium medialno-biznesowe oddziałujące na polską prawicę.

Geneza i ewolucja fenomenu medialnego

Od figury Matki Boskiej do imperium

Historia toruńskiego imperium ojca Rydzyka, która według jego własnej narracji zaczęła się „z 80 fenigami w kieszeni i figurą Matki Boskiej Fatimskiej”, stanowi w rzeczywistości jeden z najbardziej spektakularnych przykładów transformacji religijnej charyzmy w kapitał polityczny i ekonomiczny we współczesnej Polsce. Radio Maryja, rozpoczynające nadawanie 9 grudnia 1991 roku, powstało w momencie szczególnej podatności polskiego społeczeństwa na populistyczne narracje łączące katolicyzm z nacjonalizmem. (1,2)

Kluczowym elementem sukcesu Rydzyka było dostrzeżenie i wypełnienie luki komunikacyjnej na polskim rynku medialnym – braku medium, które systematycznie łączyłoby religijny dyskurs z radykalną krytyką przemian demokratycznych i gospodarczych. Radio Maryja stało się pierwszą w Polsce rozgłośnią, która konsekwentnie budowała narrację o „Polsce w oblężeniu”, wykorzystując zarówno antysemickie, jak i antyniemieckie, antyamerykańskie i ogólnie ksenofobiczne stereotypy.

Publiczne finansowanie imperium ojca Tadeusza Rydzyka 2015-2023 (łącznie ~380 mln zł) – opracowanie Perplexity AI na podstawie danych źródłowych.

Systematyzacja mowy nienawiści

Analiza treści nadawanych przez Radio Maryja w latach 2008-2010 przeprowadzona przez Stowarzyszenie „Nigdy Więcej” ujawnia skalę i systematyczny charakter propagowania mowy nienawiści. W ciągu trzech lat zarejestrowano łącznie 833 incydenty ksenofobiczne, z czego proporcje między redakcją, zaproszonymi gośćmi i słuchaczami wynosiły 43:20:37. Ta struktura pokazuje, że Radio Maryja nie było jedynie pasywnym przekaźnikiem nastrojów społecznych, ale aktywnym kreatorem i wzmacniaczem ksenofobicznych postaw.(3)

Szczególnie wymowne są przykłady treści antysemickich rozpowszechnianych przez stację. Ojciec Piotr Andrukiewicz z redakcji RM zachęcał do kopiowania nagrania stwierdzającego, że „Rzeczpospolita jest własnością Żydów norweskich”, dodając: „warto kopiować, nagrać na płytę (…) podzielić się tym treściami z innymi, niech to idzie dalej, również do młodych ludzi”. Ten mechanizm – aktywnego propagowania dezinformacji i teorii spiskowych – stanowi charakterystyczną cechę metod Rydzyka. (3)

Instrumentalizacja religii dla celów politycznych

Sakralizacja polityki, polityzacja religii

W odróżnieniu od innych hierarchów kościelnych analizowanych w głównym artykule, Rydzyk stworzył kompleksowy system instrumentalizacji religii dla celów politycznych, który wykracza daleko poza sporadyczne kontrowersyjne wypowiedzi. Jego imperium medialne systematycznie łączy retorykę religijną z konkretnymi celami politycznymi, tworząc coś, co można nazwać „teologią polityczną prawicy”.

Charakterystycznym przykładem tej strategii była wypowiedź Rydzyka o „międzynarodowych siłach diabelskich”, które „robią wszystko, żeby zniszczyć rodzinę, zniszczyć człowieka, wiarę, Kościół”. Ta eschatologiczna retoryka nie jest jedynie ozdobnikiem, ale służy delegitymizacji wszystkich sił politycznych niepopierających prawicowego programu. Kiedy Rydzyk mówi o „antychryście rządzącym światem”, faktycznie buduje teologiczne uzasadnienie dla politycznego radykalizmu. (4,5)

Ewolucja strategiczna – od antysemityzmu do filosemityzmu

Najbardziej zaskakującym aspektem działalności Rydzyka jest jego spektakularny zwrot w kwestii żydowskiej po 2017 roku. Dzięki współpracy z izraelskim PR-owcem Jonnym Daniels’em Radio Maryja przeszło metamorfozę z medium oskarżanego o systematyczny antysemityzm w promotora polsko-żydowskiego dialogu. Ta transformacja, choć pozornie pozytywna, w rzeczywistości pokazuje instrumentalny charakter poglądów Rydzyka – gotowość do radykalnej zmiany narracji, jeśli służy to większym celom politycznym lub finansowym. (6)

Współczesne uczestnictwo Rydzyka w przyjęciach ambasady Izraela i budowa muzeum poświęconego Polakom ratującym Żydów za publiczne pieniądze to nie tylko przykłady hipokryzji, ale przede wszystkim dowody na pragmatyzm polityczny, który charakteryzuje działania toruńskiego redemptorysty. Kiedy antysemityzm przestał być politycznie użyteczny, Rydzyk bez wahania przeszedł na przeciwległą stronę.(7,8)

Finansowe podstawy wpływów politycznych

Bezprecedensowe wsparcie państwowe

Skala państwowego finansowania projektów Rydzyka podczas rządów PiS – ponad 380 milionów złotych – nie ma precedensu w historii III Rzeczypospolitej. Ta kwota, przekazana przez różne ministerstwa i agencje rządowe, stanowi de facto haracz polityczny płacony przez państwo polskie za medialne wsparcie prawicowej opcji politycznej. (9,2)

Największa część tych środków – 220 milionów złotych – została przeznaczona na budowę Muzeum „Pamięć i Tożsamość” w Toruniu. Projekt ten, oprócz oczywistej funkcji propagandowej, służy także jako przykład prywatyzacji zysków i uspołecznienia kosztów – muzeum, choć finansowane z podatków, pozostaje pod pełną kontrolą struktur związanych z Rydzykiem. (8)

Mechanizmy wpływu na prawicę

System finansowego wsparcia nie jest jednostronny. W zamian za dotacje Rydzyk oferuje prawicowym partiom dostęp do milionowej publiczności swojego imperium medialnego. Ten mechanizm transakcyjnej lojalności różni się fundamentalnie od wpływów innych duchownych analizowanych w poprzednim artykule – podczas gdy oni oddziałują głównie przez autorytet moralny, Rydzyk dysponuje realną siłą medialną i finansową.

Przykład tej wzajemności stanowi list Jarosława Kaczyńskiego z okazji 30-tej rocznicy Radia Maryja, w którym prezes PiS wprost przyznaje: „bez Radia Maryja nie byłoby dzisiejszej Polski”. Ta deklaracja pokazuje, że związek PiS z imperium Rydzyka nie jest przypadkowy, ale stanowi świadomą strategię polityczną opartą na wzajemnych korzyściach.(10)

Specyfika oddziaływania na Konfederację

Konkurencja o „prawdziwą prawicowość”

W odróżnieniu od relacji z PiS, które opierają się na pragmatycznej współpracy, stosunek Rydzyka do Konfederacji jest bardziej złożony. Z jednej strony, ugrupowanie to reprezentuje ideologię bliższą radykalnym poglądom serwowanym w mediach Rydzyka. Z drugiej strony, Konfederacja jako mniejsze ugrupowanie nie może zaoferować tak atrakcyjnych korzyści finansowych jak PiS.

Rydzyk wyrażał „rozczarowanie” Konfederacją, stwierdzając: „Sądziłem, że są bardziej za Polską, bardziej pro-„. Ta krytyka pokazuje, że dla redemptorysty kluczowe nie są abstrakcyjne wartości, ale praktyczna użyteczność polityczna. Konfederacja, mimo ideologicznej bliskości, nie spełnia oczekiwań Rydzyka w zakresie realnego wpływu na władzę. (4)

Mechanizmy oddziaływania na prawicowy elektorat

Mobilizacja przez poczucie zagrożenia

Kluczowym mechanizmem wpływu imperium Rydzyka na prawicowy elektorat jest systematyczne budowanie poczucia zagrożenia. W przeciwieństwie do sporadycznych wypowiedzi innych duchownych, Radio Maryja i Telewizja Trwam prowadzą całodobową kampanię przekonującą słuchaczy i widzów, że Polska, Kościół i tradycyjne wartości są pod stałym atakiem „wrogich sił”.

Ta strategia oblężonej twierdzy jest szczególnie skuteczna, ponieważ łączy elementy religijne (walka dobra ze złem), narodowe (obrona polskości) i polityczne (poparcie dla określonych opcji). Słuchacz Radia Maryja nie otrzymuje jedynie informacji, ale zostaje włączony w quasi-religijną misję obrony „prawdziwej Polski”.

Kreowanie alternatywnej rzeczywistości

Imperium medialne Rydzyka funkcjonuje jako kompletny ekosystem informacyjny – Radio Maryja, Telewizja Trwam i „Nasz Dziennik” tworzą spójną narrację o rzeczywistości, która często radykalnie różni się od tej prezentowanej w głównych mediach. Ten mechanizm równoległej rzeczywistości sprawia, że odbiorcy mediów Rydzyka żyją w alternatywnym uniwersum informacyjnym, co czyni ich szczególnie podatnymi na mobilizację polityczną.

Konsekwencje dla polskiej demokracji

Komercjalizacja wpływów religijnych

Przypadek Rydzyka reprezentuje najdalej posuniętą formę komercjalizacji wpływów religijnych w polskiej polityce. W przeciwieństwie do tradycyjnego modelu, w którym duchowni wywierali wpływ poprzez autorytet moralny, Rydzyk stworzył system, w którym wpływ religijny jest bezpośrednio przekładany na korzyści materialne.

Te setki milionów złotych przekazane przez państwo polskie na projekty Rydzyka nie są jedynie dotacjami – to cena wpływów politycznych płacona przez podatników. System ten podważa fundamentalne zasady demokratyczne, tworząc sytuację, w której jedna opcja polityczna ma systematyczny dostęp do państwowych zasobów w zamian za medialne wsparcie.

Destrukcja standardów debaty publicznej

Trzydziestoletnia działalność imperium Rydzyka przyczyniła się do brutalizacji i prymitywizacji polskiej debaty publicznej. Systematyczne używanie mowy nienawiści, teorii spiskowych i manipulacji emocjonalnych normalizuje te praktyki w szerszym dyskursie politycznym. Inne media prawicowe, konkurując o uwagę, często przyjmują podobne standardy.

Implikacje międzynarodowe

Szkody wizerunkowe Polski

Działalność Rydzyka ma także poważne konsekwencje międzynarodowe. Antysemickie treści nadawane przez Radio Maryja były wielokrotnie komentowane w światowych mediach, przyczyniając się do pogorszenia wizerunku Polski za granicą. Nawet współczesne „nawrócenie” Rydzyka jest postrzegane za granicą z dużą dozą sceptycyzmu, jako cyniczny manewr PR-owy.

Artykuł izraelskiego dziennika „Haaretz” zatytułowany „Antysemicki ksiądz wziął udział w obchodach Dnia Niepodległości Izraela w Polsce” pokazuje, że przeszłość Rydzyka nie została zapomniana, mimo jego obecnych prób budowania mostów z społecznością żydowską. (7)

Perspektywy i wyzwania

Kryzys po utracie władzy przez PiS

Utrata władzy przez PiS w 2023 roku postawiła imperium Rydzyka w nowej sytuacji. Wstrzymanie dotacji na muzeum i żądanie zwrotu 210 milionów złotych przez Ministerstwo Kultury pokazują, że model biznesowy oparty na politycznych koneksjach ma swoje ograniczenia. (11,19)

Śledztwo prokuratury i CBA w sprawie wykorzystania publicznych pieniędzy może doprowadzić do poważnych konsekwencji prawnych dla struktur związanych z Rydzykiem. Równocześnie, Park Pamięci Narodowej „świecący pustkami” staje się symbolem marnotrawstwa publicznych środków i niewydolności projektów finansowanych z pobudek politycznych. (12)

Poszukiwanie nowych sojuszników

W nowej sytuacji politycznej Rydzyk będzie prawdopodobnie poszukiwał nowych form wpływu i finansowania. Jego najnowsze wypowiedzi wskazują na gotowość do współpracy z każdą siłą polityczną, która może zapewnić dostęp do władzy i publicznych pieniędzy. Ta elastyczność ideologiczna, już wcześniej demonstrowana w kwestii żydowskiej, może prowadzić do dalszych spektakularnych zwrotów.

Rydzyk jako laboratorium populizmu

Fenomen Tadeusza Rydzyka wykracza daleko poza problem pojedynczego duchownego o kontrowersyjnych poglądach. Jego imperium medialno-kapitałowe stanowi laboratorium współczesnego populizmu, w którym wypracowane zostały mechanizmy instrumentalizacji religii, narodowych kompleksów i społecznych lęków dla osiągnięcia celów politycznych i finansowych.

W kontekście głównego artykułu o antysemityzmie, rasizmie i nacjonalizmie w polskim duchowieństwie, przypadek Rydzyka pokazuje, jak te patologie mogą zostać zinstytucjonalizowane i skomercjalizowane. Podczas gdy inni duchowni ograniczają się do sporadycznych kontrowersyjnych wypowiedzi, Rydzyk stworzył przemysłowy system produkcji mowy nienawiści połączony z efektywnym mechanizmem monetyzacji wpływów politycznych.

Długofalowe konsekwencje tego fenomenu dla polskiej demokracji są trudne do oceny. Imperium Rydzyka nie tylko przyczyniło się do radykalizacji znacznej części społeczeństwa polskiego, ale także pokazało innym aktorom politycznym, jak można skutecznie łączyć populistyczną retorykę z konkretnymi korzyściami materialnymi. W tym sensie, Tadeusz Rydzyk może być postrzegany jako prekursor współczesnego autorytarnego populizmu w Polsce – systemu, w którym demokratyczne instytucje są permanentnie wykorzystywane dla wzmacniania władzy konkretnych grup interesów.

Analiza tego fenomenu jest kluczowa dla zrozumienia szerszych mechanizmów erozji demokratycznych norm we współczesnej Polsce i stanowi niezbędne uzupełnienie wcześniejszej analizy problematyki antysemityzmu, rasizmu i nacjonalizmu w polskim Kościele katolickim.

⁂

Sławek

Odczytań: 199

Sławek

10 komentarzy

druid 09.10.2025 Odpowiedz

Dziękuję za analizę, ale zgłosiłbym jednak pod dyskusję pewne zastrzeżenie. Jeśli wierzyć badaniom słuchalności stacji radiowych w Polsce to Radio Maryja balansuje gdzieś w okolicach 2% (raz mniej, raz więcej). Zaś udział Telewizji Trwam jest niemal marginalny (poniżej 1 %). Więc jak wytłumaczyć fenomen tych wpływów, biorąc jeszcze pod uwagę, że rosną raczej media internetowe (zwłaszcza tzw. sociale), szczególnie wśród ludzi młodych. Mam wrażenie, że media rydzykowe mają niewspółmierne wpływy polityczne do ich rzeczywistej roli w przestrzeni medialnej.

slawek 09.10.2025 Odpowiedz

Bardzo trafne zastrzeżenie! Ponieważ zostało zgłoszone pod dyskusję proszę traktować mój wpis jako głos w tejże dyskusji. To paradoks, który wymaga wyjaśnienia historycznego i socjologicznego kontekstu. Rzeczywiście, współczesna słuchalność około 2% wydaje się niewspółmierna do politycznych wpływów imperium Rydzyka, ale klucz tkwi w zrozumieniu mechanizmów tej dysproporcji oraz ewolucji tego fenomenu w ciągu trzech dekad.
Złota era wpływów: 2001-2015
Szczytowe wpływy polityczne imperium Rydzyka przypadały na lata, gdy jego słuchalność była znacznie wyższa niż dziś. W 2001 roku Radio Maryja osiągnęło rekordowe 3,75% słuchalności, w 2002 roku – 3,32%, a jeszcze w 2005 roku (kluczowym dla pierwszego zwycięstwa PiS) utrzymywało się na poziomie około 3,1%. To oznaczało rzeczywisty zasięg 2,5-3 miliony Polaków – wystarczający do decydowania o wyniku wyborów.
Jakość przeważała nad ilością
Kluczem do zrozumienia niewspółmiernych wpływów jest jakość elektoratu Rydzyka:
Frekwencja wyborcza: słuchacze Radia Maryja wykazywali frekwencję 85-90% wobec średniej krajowej 60-70%. To oznaczało, że praktycznie wszyscy z tego elektoratu szli do urn.
Zdyscyplinowanie polityczne: Ten elektorat głosował zgodnie z „wytycznymi” przekazywanymi przez media Rydzyka, bez rozproszenia głosów na konkurencyjne partie prawicowe.
Strategiczne rozmieszczenie: koncentracja w województwach wschodnich (podlaskim, lubelskim), gdzie pojedynczy głos ma większe znaczenie, oraz dominacja wśród starszego pokolenia – największej grupy wyborczej.
Efekt mnożnikowy
Rzeczywisty wpływ wykraczał daleko poza bezpośrednią słuchalność dzięki efektowi mnożnikowemu: jeden słuchacz wpływał na 3-5 osób w swoim otoczeniu rodzinnym i sąsiedzkim, lokalni liderzy opinii rozpowszechniali przekaz, księża w parafiach powtarzali narracje Rydzyka. Faktyczny zasięg można było szacować na 6-8% elektoratu.
Kryzys i marginalizacja
Współczesny kryzys imperium Rydzyka to efekt kilku czynników:
• Konkurencja medialna: TV Republika, wPolsce24, Kanał Zero przejęły część prawicowego elektoratu
• Zmiana demograficzna: wymieranie starszego pokolenia, które stanowiło trzon słuchaczy
• Rewolucja medialna: młodzi odbiorcy przeszli do mediów internetowych
• Sekularyzacja: spadek wpływów Kościoła ograniczył efekt mnożnikowy
• Utrata monopolu: Rydzyk przestał być jedynym kanałem mobilizacji prawicy
Paradoks obecnej sytuacji
Dzisiejsze 2,2% słuchalności to rzeczywiście niewspółmierne do politycznych wpływów, ale warto pamiętać, że:
1. PiS przegrał wybory 2023 roku po raz pierwszy od 2015, co zbiegło się z kryzysem imperium Rydzyka
2. Odbicie słuchalności w 2024 roku (z 1,81% do 2,2%) nastąpiło po upadku PiS – co pokazuje, że ten elektorat wciąż istnieje, ale jest już niewystarczający
3. Historyczne wpływy były budowane przez 33 lata (1991-2024) systematycznej pracy, a ich erozja to proces, który dopiero się rozpoczął
Pana obserwacja o niewspółmierności wpływów do obecnej słuchalności jest zatem absolutnie trafna – to świadectwo końca epoki imperium Rydzyka jako decydującej siły w polskiej polityce. Media internetowe i zmiana pokoleniowa sprawiły, że model oparty na tradycyjnym radiu i telewizji stał się anachronizmem.
To zmierzch wpływów, które przez trzy dekady kształtowały polską prawicę, ale zostały zdezaktualizowane przez przemiany medialne i społeczne XXI wieku.
*
Na koniec smutna konstatacja : konkurencja medialna: TV Republika, wPolsce24, Kanał Zero oraz inne media internetowe prawicy nadal szerzą ciemnogród i mowę nienawiści charakterystyczną m.in. dla Rydzyka i kleru katolickiego, ale tym razem beneficjenci medialni i polityczni są inni – PiS przegrywać zaczyna z radykalną, faszyzującą prawicą Konfy i Brauna.

Stan 09.10.2025 Odpowiedz

Ciekawa i ważna diagnoza. Warto przypomniec autorów, którzy mimo braku materiałów w IPN (ciekawe dlaczego nic się nie zachowało) dokonali istotnych ustaleń wskazujących na powiązania imperium medialno-edukacyjnego Rydzyka z Rosja (Tomasz Piatek). Ważna jest ten książka dziennikarzy GW Głuchowski P., Hołub J., Imperator. Wszystkie tajemnice o. Tadeusza Rydzyka. Reporterska biografia twórcy Radia Maryja, Warszawa: Agora, 2013.
Zbigniew 10.10.2025 Odpowiedz

Bardzo ciekawa analiza wpływów Rydzyka na politykę. Mam pytanie – jak to było z początkiem jego działalności, czy to prawda, że nadawanie zaczęło się z Rosji co wskazywałoby na dywersyjny od początku charakter jego działalności.. Na koniec coś pocieszającego- w naturalnym procesie odchodzi elektorat tego polityka, młodzież nie będzie tego słuchać ani zgadzać się na dalsze jego finansowanie. I to jest koniec tego oszusta.

slawek 10.10.2025 Odpowiedz

Wątek rosyjski w historii imperium Rydzyka pojawia sie od początku jego imperium medialnego. Przytaczam informacje dostępne w mediach w tej kwestii. Radio Maryja FAKTYCZNIE korzystało z nadajników poza granicami Polski. Potwierdzają to oficjalne dokumenty:
1. Zakłócenia z Obwodu Kaliningradzkiego (2024): Zgodnie z oficjalnym komunikatem KRRiT, Radio Maryja było celowo zagłuszane z terytorium rosyjskiego – dokładnie z pozycji geograficznej 20,1374°E, 54,9583°N w obwodzie kaliningradzkim. To oznacza, że rosyjskie służby wiedziały dokładnie, gdzie Radio Maryja ma swoje nadajniki satelitarne.
2. Transmisja satelitarna przez Rosję: Radio Maryja korzysta z transmisji satelitarnej Eutelsat, której sygnał jest następnie przekazywany na nadajniki UKF w Polsce. Podczas zakłóceń w kwietniu 2024 roku ujawniono, że część tej transmisji przechodziła przez terytorium rosyjskie lub było możliwe jej zakłócanie z tego terenu.
3. Zagadkowe zniknięcie nadajników: Według źródeł historycznych, Rydzyk „tajemniczo zaginął w Niemczech podczas pielgrzymki, a po jakimś czasie się ujawnił” i niedługo potem „wystartował z radiem”. Ten okres 1987-1991 w Niemczech pozostaje słabo udokumentowany.
4. Problem z lotnictwem wojskowym: Istnieją doniesienia, że Radio Maryja „zakłóciło nadajniki niemieckich sił powietrznych”, co sugeruje wykorzystywanie nielegalnych lub problematycznych częstotliwości.
Prawdopodobny scenariusz:
• Radio Maryja od 1991 roku fizycznie nadaje z Polski (potwierdzone)
• Ale część infrastruktury technicznej (satelitarna, przekaźniki) mogła przechodzić przez obwód kaliningradzki
• To wyjaśniałoby, dlaczego rosyjskie służby mogły tak precyzyjnie zagłuszać sygnał w 2024 roku
• Również wyjaśnia szybki rozwój stacji mimo początkowych ograniczonych środków
Choć Radio Maryja rzeczywiście rozpoczynało nadawanie z polskiego terytorium, istnieją udokumentowane powiązania z infrastrukturą rosyjską/sowiecką, szczególnie w kontekście:
• transmisji satelitarnej
• możliwych przekaźników w obwodzie kaliningradzkim
• niejasnego okresu 1987-1991 w biografii Rydzyka
Teoria o „dywersyjnym charakterze” nie może być całkowicie odrzucona – wymagałaby dalszych badań archiwalnych i analizy dokumentów służb specjalnych z lat 90.
Oficjalne zakłócenia z 2024 roku dowodzą, że Rosja ma szczegółową wiedzę o infrastrukturze technicznej Radia Maryja, co może wskazywać na długoletnie powiązania.
Senex 10.10.2025 Odpowiedz

O rosyjskich początkach Rydzyka sporo pisano, także w SO… Wystarczy pogrzebać np. w felietonach 'lodowego starca’…

Józef 11.10.2025 Odpowiedz

Proszę przeczytać wywiad Jarosława Kaczyńskiego udzielony P. Wierzbickiemu i T. Sakiewiczowi z „Gazety Polskiej ” w 1998 roku. Wywody JK są bardzo ciekawe.

slawek 12.10.2025 Odpowiedz

Analizowałem kiedyś, przy okazjipracy nad innym materiałem, treść wywiadu który Jarosław Kaczyński udzielił Piotrowi Wierzbickiemu i Tomaszowi Sakiewiczowi z „Gazety Polskiej” w kwietniu 1998 roku. Wywiad ten, zatytułowany „Targowica i inne rzeczy dziwne”, stanowi interesujący dokument epoki i prezentuje poglądy obecnego prezesa PiS, które radykalnie różnią się od jego późniejszych stanowisk.

Wywiad został przeprowadzony w szczególnym momencie polskiej polityki. Jarosław Kaczyński był wówczas posłem niezrzeszonym, po tym jak w 1997 roku zrezygnował z funkcji szefa Porozumienia Centrum. Polska prawica przechodziła okres głębokiego kryzysu i rozdrobnienia po tak zwanej „wojnie na górze”, która doprowadziła do konfliktu między Lechem Wałęsą a środowiskiem braci Kaczyńskich.
Radio Maryja miało wówczas już siedem lat działalności i stopniowo budowało swoją pozycję w polskim krajobrazie medialnym, choć jednocześnie wzbudzało poważne kontrowersje. Redakcja „Gazety Polskiej” była w tym czasie pod kierownictwem Piotra Wierzbickiego jako redaktora naczelnego, z Tomaszem Sakiewiczem jako jednym z czołowych dziennikarzy tygodnika.

Najważniejszą i najbardziej kontrowersyjną tezą wywiadu była ostra krytyka Radia Maryja, które Kaczyński przedstawił jako narzędzie rosyjskich służb specjalnych. Jego słowa były wyjątkowo ostre: „Po naszej stronie działają aktywnie rosyjskie służby specjalne. Radio Maryja jest dziś głęboko antyzachodnie, niechętnie nastawione do hierarchii kościelnej, prorosyjskie, wcale nie nieżyczliwe PRL”.

Kaczyński przedstawił w wywiadzie szczegółową analizę sposobów działania rosyjskich służb specjalnych w Polsce, wyróżniając dwa podstawowe modele. Pierwszy, nazwany „pepeerowskim”, charakteryzował się całkowitym podporządkowaniem Moskwie. Drugi, określony mianem „targowickiego”, był znacznie bardziej wyrafinowany.
Model „targowicki”, według Kaczyńskiego, „charakteryzuje go odwoływanie się do wartości tradycyjnych, katolickich, narodowych. Prorosyjskość ubrana jest tam w maskę patriotyczną”. Ta analiza była szczególnie przenikliwa, gdyż pokazywała, jak rosyjskie wpływy mogą być ukrywane pod pozorem patriotyzmu i tradycyjnych wartości.
Jedną z najciekawszych tez wywiadu było porównanie działalności Radia Maryja do historycznej Konfederacji Targowickiej z XVIII wieku. Kaczyński argumentował: „Czyż targowica nie była właśnie taka: narodowa, katolicka? Czyż nie pałała szacunkiem do polskiej przeszłości?”. To porównanie miało pokazać, jak prorosyjskie działania mogą być maskowane patriotyczną retoryką.

Kaczyński przedstawił również konkretne informacje techniczne dotyczące działalności Radia Maryja. Stwierdził, że rozgłośnia „ma nadajniki na Uralu. W Rosji panuje wprawdzie bałagan, ale niektórych rzeczy pilnują tam jednak dość dobrze”. Te nadajniki pozwalały Radio Maryja na docieranie do słuchaczy nie tylko w Polsce, ale także w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych, gdzie mieszkali zamożni polscy emigranci.
Kaczyński wskazał również na bezpośrednie związki z rosyjską ambasadą, przypominając, że ojciec Rydzyk publicznie dziękował rosyjskiej ambasadzie za pomoc w sprawie nadajników, a delegacja ambasady pojawiła się na przyjęciu z okazji ósmej rocznicy działania radia.

Jedna z najbardziej zapamiętanych wypowiedzi z wywiadu dotyczyła rozróżnienia między osobami działającymi nieświadomie a świadomymi agentami wpływu. Kaczyński stwierdził: „Problem w tym, w którym miejscu kończą się pospolici głupcy, a zaczyna zwyczajna agentura”. Ta wypowiedź pokazywała jego przekonanie, że wokół Radia Maryja działają zarówno osoby naiwne, jak i świadomi współpracownicy rosyjskich służb.

Współcześni komentatorzy podkreślają, że wywiad sprawił wrażenie „bardzo szczerego”. Kaczyński przedstawił w nim poglądy, które były wynikiem jego ówczesnych przemyśleń i analiz sytuacji politycznej. Wypowiedzi te kontrastują znacząco z późniejszym sojuszem politycznym między PiS a środowiskiem Radia Maryja.
Warto podkreślić, że Kaczyński powtórzył podobne tezy trzy lata później, w kolejnym wywiadzie dla „Gazety Polskiej” w 2001 roku. Mówił wówczas o „prorosyjskim lobby”, które „kwitnie nie tylko po lewej stronie” ale także „funkcjonuje i umacnia się na prawicy”. Tym razem nie wymienił wprost Radia Maryja, ale kontekst był oczywisty dla czytelników.

Późniejsza ewolucja stanowiska Kaczyńskiego wobec Radia Maryja stanowi jeden z najbardziej uderzających przykładów zmian w polskiej polityce. Obecnie prezes PiS utrzymuje bliskie relacje z ojcem Rydzykiem, a Radio Maryja jest jednym z najważniejszych mediów wspierających rządy Prawa i Sprawiedliwości.
Warto zauważyć, że w okresie publikacji wywiadu również środowisko „Gazety Polskiej” zajmowało krytyczne stanowisko wobec Radia Maryja. Dziennikarze tygodnika, w tym Eliza Michalik i Piotr Lisiewicz, publikowali artykuły krytykujące rozgłośnię, wskazując na „zlepek antysemityzmu, rusofilii, socjalizmu, strachu przed masonerią oraz niechęci do Unii Europejskiej i USA”.

Paradoksalnie, zarówno Kaczyński, jak i środowisko „Gazety Polskiej” pod kierownictwem Tomasza Sakiewicza znacząco zmieniły swoje stanowisko wobec Radia Maryja. W 2005 roku Sakiewicz przejął kontrolę nad tygodnikiem od Piotra Wierzbickiego, co było związane z konfliktem wewnętrznym w redakcji. Od tego czasu „Gazeta Polska” stała się jednym z głównych mediów wspierających politykę PiS i współpracujących z środowiskiem Radia Maryja.
Wywiad Jarosława Kaczyńskiego z 1998 roku stanowi ważny dokument do zrozumienia ewolucji polskiej prawicy i mechanizmów politycznych w III Rzeczypospolitej. Pokazuje, jak poglądy i sojusze polityczne mogą ulegać radykalnym przemianom w zależności od zmieniających się okoliczności politycznych.

Tezy przedstawione w wywiadzie – dotyczące działalności rosyjskich służb specjalnych, manipulacji patriotycznymi hasłami oraz infiltracji polskich mediów – pozostają aktualne w kontekście współczesnych debat o bezpieczeństwie informacyjnym i zagrożeniach hybrydowych. Niezależnie od późniejszych zmian stanowiska Kaczyńskiego, analiza „modelu targowickiego” stanowi interesujący wkład do dyskusji o metodach wpływu obcych służb specjalnych.
Wywiad ten dokumentuje również moment w polskiej historii, gdy prawica była znacznie bardziej rozdrobniona i konkurencyjna wewnętrznie, co pozwalało na bardziej otwarte debaty i krytyczną analizę różnych środowisk i inicjatyw politycznych.

Krzysztof Bielejewski 23.10.2025 Odpowiedz

popełniłem parę dni temu poniższy tekst. mam nadzieję, że jest on „w temacie” tej dyskusji:

TADZIU I ZŁOTY CIELEC – CZYLI JAK ZOSTAĆ MILIONEREM W IMIĘ OJCA, SYNA I ŚWIĘTEGO PRZELEWU

Na początku był mikrofon. A potem było słowo. I to słowo zamieniło się w złotówkę. A potem w milion. A potem w fundację. A potem w kolejną fundację. A potem w grunt budowlany, geotermię i uczelnię wyższą z łaską państwowego dofinansowania. A wszystko to w ramach głoszenia Ewangelii… i przez bardzo grube szkło powiększające fiskusa.
Ojciec Tadeusz Rydzyk — istota z kategorii cudów nowoczesności. Gdyby Jezus dziś chodził po wodzie, Rydzyk najpewniej już miałby na tej wodzie prywatną marinę z dotacją z Ministerstwa Infrastruktury i błogosławieństwem Episkopatu. W jednej ręce różaniec, w drugiej PIT-37, a na ustach apel do emerytek, żeby „pomogły, bo fundacja cierpi” — a cierpi w sposób zaiste biblijny: rosnąc nieprzerwanie jak liczba zer na koncie.
Fundacja Nasza Przyszłość – najbogatsza ze świętych
W 2024 roku Fundacja Nasza Przyszłość zebrała ponad 10,5 miliona złotych, z czego 8,1 miliona pochodziło z 1,5% podatku dochodowego. Dla porównania:
Polska Akcja Humanitarna – organizacja ratująca ludzi w strefach wojny i kryzysu – zebrała mniej.
Fundacja Anny Dymnej „Mimo Wszystko” – pomagająca osobom z niepełnosprawnościami – zebrała mniej.
Fundacja Polsat – 10,4 miliona zł (czyli mniej niż toruńska świętość).
Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy – ikona zbiórek publicznych – 33,6 miliona zł (ale przy nieporównywalnie większej skali działań).
Czyli tak: fundacja ojca Rydzyka zebrała więcej niż te, które realnie karmią, leczą, rehabilitują i budują społeczeństwo obywatelskie. Prawdziwe fundacje muszą liczyć każdy grosz. Rydzyk tylko liczy emerytki.
Prawie święty, ale bardziej przedsiębiorczy
Tadeusz Rydzyk to fenomen. Krzyżówka św. Pawła z CEO Amazona, tylko zamiast chmur danych ma chmury kadzidła, a jego „prime delivery” to codzienna porcja politycznej indoktrynacji w rytmie Polki i Ave Maria. Człowiek, który mógłby wyprodukować własną walutę — ZŁOTÓWKĘ MARYJNĄ — i ludzie naprawdę by nią płacili. Najpewniej w kościele, bo tam przecież Bóg widzi, ale Urząd Skarbowy już niekoniecznie.
Mamy więc do czynienia z jednostką, która postanowiła, że wiara jest świetną platformą inwestycyjną. Nie trzeba nic produkować, nie trzeba nikomu nic zwracać, wystarczy nadawać i apelować. I, o dziwo, to działa lepiej niż większość startupów w Dolinie Krzemowej. Gdyby Radio Maryja było aplikacją, zhakowałoby App Store i przy okazji konto Fundacji Batorego.
Apel o wsparcie finansowe, wyemitowany w Telewizji Trwam w 2022 roku, brzmiał jak lament świętego, który odkrył, że fiskus podniósł mu próg łaski. Ale nie martw się, drogi wierny — twoja emerytura to doskonały materiał na wsparcie działalności redemptorystów. Bo przecież Pan Bóg widzi twoje dobre serce… i twoje polecenie przelewu.
Kto dał? Kto wziął? Kto umył ręce?
Najciekawsze w tej układance jest to, że nikt nigdy nie odpowiada. Ani fiskus, ani politycy, ani Kościół. Nikt nie pyta, jak to możliwe, że państwowe spółki sypią darowiznami jak uczniowie na zakończenie roku, a fundacje związane z Rydzykiem mają dostęp do informacji i pieniędzy, jakby były domem medialnym rangi BBC. Tyle że zamiast programów dokumentalnych mamy paski grozy o Unii Europejskiej, genderze i „niemieckim Tusku”.
Państwo świeckie? Haha. To słodka bajka dla naiwnych, opowiadana przez tych, którzy nie wiedzą, że toruński duchowny ma lepsze układy z politykami niż jakikolwiek lobbysta. Gdyby Polska była sitcomem, Rydzyk byłby głównym bohaterem – kimś pomiędzy Donem Corleone, a Ojcem Mateuszem na sterydach.
Czym różni się Rydzyk od podatnika?
Tym, że Rydzyk nie ma podatków, ma „powołanie”. A jego konta, niczym święte relikwie, są nietykalne. Ty, drogi czytelniku, jeśli zapomnisz wysłać PIT‑u do 2 maja, masz na karku urząd skarbowy z taką siłą, jakbyś dokonał zamachu stanu. Ale gdy redemptorysta wysyła przez telewizję apel o datki i nie rozlicza się z nich publicznie — to jest działalność misyjna.
Zasada jest prosta: im więcej masz koloratek, tym mniej masz kontroli.
Rydzyk jako system operacyjny
Nie mówmy już o człowieku. Mówmy o zjawisku. Rydzyk to system — działający sprawnie, mimo że powinien się dawno zawiesić. Przez lata wyhodował ekosystem, w którym wiara miesza się z pieniędzmi, a kazania z przelewami. Gdyby miał własny bank, mógłby udzielać kredytów z błogosławieństwem i oprocentowaniem 0% dla tych, co regularnie słuchają „Rozmów Niedokończonych”.
Zarówno fundacja Lux Veritatis, jak i inne podmioty związane z Rydzykiem, bywały przedmiotem postępowań – m.in. za nielegalne zbiórki czy niejasne dotacje z państwowych spółek. Ale co z tego? W świecie Rydzyka każda kontrola kończy się klauzulą sumienia. Każdy urząd podatkowy – egzaminem z katechizmu. A każda próba dociekania – zamienia się w „atak na Kościół”.
Czy wszyscy podatnicy Polski, wszyscy darczyńcy i wszystkie fundacje są świadomi, że w równaniu „wiara + media + wpływy” czasami znaczy też „uprzywilejowanie + brak pełnej transparentności”? Cóż — Ty i ja możemy się temu przyglądać, możemy pytać i kwestionować. Jestem tu, by to zrobić — bo ktoś musi.
Ty też możesz. Nie musisz kochać. Nie musisz wierzyć bez pytania. Ale zadaj pytanie. I nie wysyłaj 1,5% podatku na fundację, która żyje lepiej niż ty. Daj to jakiejś organizacji, która naprawdę coś robi. Kto wie — może twoje pieniądze trafią do potrzebujących, a nie na nową windę w sanktuarium?
Amen i prześlij dalej.

slawek 26.10.2025 Odpowiedz

Świetny tekst – błyskotliwy, ironiczny i jednocześnie solidnie osadzony w faktach. Doskonale Pan pokazał mechanizmy finansowo‑medialne stojące za fenomenem toruńskiego imperium, ale też postawił ważne pytania o granice między wiarą a biznesem. Takie głosy są potrzebne, bo tylko uczciwa debata o transparentności i odpowiedzialności społecznej może coś realnie zmienić. Dziękuję za ten wkład – znakomicie rozwija wątki poruszone w artykule.