Andrzej Lubowski: „Możecie do mnie mówić Wasza Ekscelencjo”4 min czytania

30.11.2023

Wiadomość o śmierci Henry Kissingera dotarła do mnie w Chile, w kraju, na którego losy Kissinger wywarł wielki wpływ. „Nie widzę powodu, dlaczego mielibyśmy przyglądać się obojętnie jak kraj zamienia się w komunistyczny tylko dlatego, że jego obywatele są nieodpowiedzialni” – to o Chile po zwycięstwie Salvadore Allende, Za jego aprobatą CIA wspierała masowe antyrządowe strajki w 1972 i 1973 r. Allende zginął podczas krwawego wojskowego zamachu stanu. – Gen. Pinochet nie uzgadniał swoich planów z Waszyngtonem – odpierał krytykę Kissinger.

W 2002 roku, Christopher Hitchens opublikował książkę pod tytułem “The Trial of Henry Kissinger” (Proces Henry Kissingera), z tezą, że Kissinger to zbrodniarz wojenny, i gdyby nie jego pozycja i koneksje, trafiłby, jak Milosevic, przed trybunał w Hadze. Hitchens przypomina nie tylko Chile, ale także Laos, Kambodżę, Wietnam i wreszcie inwazję Wschodniego Timoru dokonaną w 1975 roku przez Indonezję za przyzwoleniem Kissingera i Forda, która kosztowała życie setek tysięcy ludzi.

Doktorat poświęcił dyplomacji 19 wiecznej Europy, w szczególności działaniom księcia Metternicha, szefa dyplomacji Cesarstwa Austro-Węgierskiego, który zasłynął z dławienia ruchów zagrażających istniejącemu porządkowi. W swej rozprawie pokazywał, że celem nadrzędnym dyplomacji powinna być stabilizacja. A tej, uważał, nie służą ani moralne, ani ideologiczne krucjaty. Tak rodziły się podwaliny jego filozofii „realpolitik”.

Z jednej strony niepospolity intelekt, wiedza, erudycja, pracowitość i niespożyta energia. Z drugiej – próżność, dwulicowość, skłonność do kłamstwa, manipulacji i intryg. Jego brawura przykrywała brak pewności siebie i potrzebę akceptacji. Orianie Fallaci powiedział w 1972 roku, że uwielbia “działać w pojedynkę”, i porównał się z samotnym kowbojem, bohaterem westernu. W Białym Domu uznano ten wywiad za szczyt megalomanii. Po latach przyznał: “Zrobiłem to głównie z próżności. Sława była dla mnie wystarczającą nowością, aby czuć się połechtanym jej towarzystwem”. 

Lata mijały, ale umysł Kissingera nie przestawał pracować na wysokich obrotach. Czasem serwował odgrzewane kotlety, przyrządzone wedle własnego smaku, czasem błądził, ale o niebezpieczeństwie sztucznej inteligencji wydał książkę półtora roku wcześniej niż świat się zachłysnął A.I.

W styczniu 2023 roku, za pośrednictwem Zoomu. Kissinger mówił do uczestników szczytu w Davos. Gratulował Ukraińcom i ich prezydentowi odwagi. Dał do zrozumienia, że jest za przyjęciem Ukrainy do NATO. Miesiąc wcześniej uważał, że Kijów powinien pogodzić się z utratą Krymu i, wedle woli Moskwy, złożyć deklarację swej „wieczystej neutralności”. „Zostałem wtedy źle zrozumiany”.

Kissinger o sobie:

„Gdybym miał wybierać między sprawiedliwością i nieporządkiem z jednej strony, i niesprawiedliwością, i porządkiem z drugiej, zawsze wybiorę to drugie.” (jeszcze jako student Harvardu)

“Emigracja Żydów ze Związku Radzieckiego nie jest celem amerykańskiej polityki zagranicznej. Nawet jeśli ich wyślą do komór gazowych, to nie jest sprawa Ameryki. Najwyżej kwestia humanitarna”. 

Miał poczucie humoru i potrafił się z siebie śmiać:

„Mam pierwszej klasy mózg i trzeciej klasy intuicję, gdy idzie o ludzi”. 

“W przyszłym tygodniu nie może dojść do żadnego kryzysu. Mój kalendarz jest wypełniony”.

“Na Harvardzie potrzebowałem 18 lat, zanim wszyscy mnie znielubili. W Waszyngtonie osiągnąłem to w 18 miesięcy”.

A co przyjaciele, znajomi i współpracownicy?

Szimon Peres: „Przy całym należnym szacunku dla Kissingera, to najbardziej pokrętny człowiek, jakiego spotkałem.”

Helmut Sonnenfeldt: „Nie rozumiecie. Henry nie kłamie, bo to leży w jego interesie. Kłamie, bo to leży w jego naturze.”

Hans Morgenthau: „Henry ma wspaniały dar przeistaczania się w każdej stolicy w przyjaciela i promotora kraju, w którym się znalazł. Taka dyplomacja niesie niebezpieczeństwo, bo początkowo działa, ale przestaje, jeśli rządy mają dobre relacje i rozmawiają ze sobą.”

Nachum Goldmann, wieloletni przewodniczący Światowego Kongresu Żydów powiedział kiedyś o Kissingerze: „gdyby był o 10 procent mniej błyskotliwy i o 10 procent bardziej prawdomówny, byłby wielkim człowiekiem”.

O te procenty można się sprzeczać.

Andrzej Lubowski

Polski i amerykański dziennikarz i publicysta polityczno-ekonomiczny.