Stanisław Gutsche: o “Światach AI”5 min czytania

04.11.2024

Autorzy to znani na rynku eksperci:
Grzegorz Lewicki – dr filozofii UJ, absolwent socjologii na renomowanych uniwersytetach zachodnich, prognostyk, doradca w zakresie bezpieczeństwa, geopolityki i technologii dla sektora militarnego technologicznego dla poważnych instytucji amerykańskich, oraz autor wykładów TEDx, redaktor, wydawca, autor szeregu książek i raportów prognostycznych.

Jerzy Ramert – dr informatyki Politechniki Wrocławskiej i jej pracownik, naukowiec, wynalazca, publicysta, autor wdrożeń technologicznych w największych firmach motoryzacyjnych na świecie, popularyzator nauki i edukacji w zakresie AI, autor wykładów TEDx, członek rady naukowej NASK.

Praca składa się z XVII rozdziałów podzielonych między dwie części.

Część pierwsza (rozdziały od I do VII) to rozmowy obu panów o wielu aspektach sztucznej inteligencji. Począwszy od istoty AI (Artificial Intelligence czyli sztuczna inteligencja) i różnych jej aspektów, przez wpływ AI na geopolitykę i geopolityki na kierunki zastosowań i wykorzystania rozwiązań AI, do gospodarki wykorzystującej AI. Kolejna dotyczy stosunków między ludźmi, począwszy od świata gier komputerowych i związanych z nimi preferencji relacji międzyludzkich, w których stosunki rzeczywiste zastępowane są relacjami cyfrowymi.

A dalej – sprawy wielkich firm biomedycznych i farmaceutycznych „big med.”, które wykorzystując coraz szerzej AI poprawiają rozpoznawalność chorób, zapobieganie im i proces leczenia, wykorzystując jednocześnie dane osobowe, przez co ludzie przestają być anonimowi, tracąc znaczną część wolności.

Przedostatnia z rozmów dotyczy głównej obawy i zagrożenia wskazywanego przez wielu twórców, filozofów i konstruktorów AI – czy człowiek nie straci kontroli nad rozwojem i wykorzystaniem AI i czy w związku z tym ludzkość nie stanie się główna ofiarą przewagi technologicznej jaką uzyska nad nami AI.

Ostatni, VII rozdział w tej części to dialog o AI w Polsce i warunkach, jakie musimy spełnić, by uczestniczyć w sukcesie technologicznym na świecie wykorzystującym AI. Autorzy nie tylko w tej części, ale w wielu innych miejscach wracają do przesłanek sukcesu Polski w wykorzystaniu AI.

Część druga nosząca tytuł Opowieści zawiera dziesięć esejów Grzegorza Lewickiego. Symptomatyczne są tytuły każdego z esejów tworzących kolejne rozdziały: VIII – Cyfrowa lekkość bytu. Algorytmy przepalą wszystko; IX – Gospodarka AI. Czy wykorzystamy technologię do awansu politycznego w ciągu 20 lat?; X – Ideologie AI. Wpływ systemów AI na świadomość obywateli i bezpieczeństwo Europy, XI – Internet jako koniec człowieka. Dokąd zmierza technorewolucja?; XII – Osiem cywilizacji, trzy internety. O geopolityce technologii; XIII – Kapitalizm roju. Czy pochłonie nas technologiczny totalitaryzm z Azji?; XIV – Gry technopolityczne. Czy komputerowa Cywilizacja odsłania przyszłość rywalizacji Chiny-USA?; XV – Nowe średniowiecze. Jak powstaje technofeudalny porządek świata; XVI – Postprywatność. Dlaczego COVID-19 i algorytmy na zawsze zmieniły liberalizm; XVII – Wielkie niewiadome AI. Czy ludzkie mózgi przegrają rywalizację z cyfrowymi?

Na ostatniej stronie (259) znajdujemy listę osób, które przyczyniły się do powstania książki. Są tam: uczeni, teoretycy, dziennikarze, pisarze i publicyści; wiele mniej lub bardziej znanych nazwisk ludzi wybitnych… Tą notką autorzy zaprezentowali dwie cechy, a każda godna jest pochwały i akceptacji. Pierwsza to pokora wobec zasobu wiedzy, która jest udziałem wielu osób, a nie jednostek. Druga z nich to świadomość ciągłości wiedzy – kolejne pokolenia rozwijają i uzupełniają zasoby informacji i przemyśleń, dzięki czemu nie musimy wyważać otwartych drzwi. Mamy możliwość kontynuacji lub modyfikacji dorobku naszych poprzedników.

*

Treści książki nie da się ująć w krótkiej recenzji, zwłaszcza, kiedy chce się rzetelnie przedstawić zawartość merytoryczną Światów AI. Zamiast tego warto podzielić się wrażeniami, jakie czytelnik, nie będący zarazem specjalistą w żadnym aspekcie AI, odnosi po lekturze pracy. Pierwszym jest, że dobrze jest wcześniej wiedzieć, co to takiego CHAT GPT, boty, LLM, czy szereg innych pojęć obecnych w AI, a jeśli nie wiemy, warto tę wiedzę w trakcie czytania uzupełnić.

Mając jakie takie pojęcie o rzeczach elementarnych, warto skupić się na problemach i dylematach omawianych w pracy. Zarówno tych, o których już wiemy, jak i o tych, których pojawienie się jest prawdopodobne bardziej lub mniej. Książka, mimo iż napisana w formie rozmów i esejów, jest w istocie encyklopedycznym kompendium współczesnej AI, silnych i słabych stron sztucznej inteligencji, oraz szans i zagrożeń jakie rozwój technologii z nią związanych niesie światu, Europie i Polsce. Autorzy mają świadomość otwartości wielu aspektów rozwoju AI i nie formułują kategorycznych twierdzeń w odniesieniu do jej teraźniejszości i przyszłości.

Światy AI nie są lekturą miłą, łatwą i przyjemną. Przeciwnie; próba zrozumienia zagadnień i problemów jakie omawiają autorzy, wymaga uważnego czytania, częstych powtórzeń i powrotów, by zrozumieć nie tylko zakres wiedzy, ale i sedno poruszanych kwestii. Mamy bowiem do czynienia z wartościową pozycją, bogatą w informację, wiedzę i wieloaspektowe widzenie rzeczywistości. Szereg pytań i problemów poruszanych w tomie nie znajduje jeszcze odpowiedzi. Prawdopodobnie można będzie liczyć na nie wraz z rozwojem AI. To książka, po którą należy sięgnąć, aby rozumieć co już dzisiaj dzieje się w świecie sztucznej inteligencji i co się będzie działo w przyszłości.

Stanisław Gutsche

Autor, rocznik 1952 – doktor nauk ekonomicznych, emerytowany pracownik naukowy Uniwersytetu Łódzkiego, banków komercyjnych, członek rad nadzorczych i zarządów spółek prawa handlowego, przedsiębiorca, doradca i ekspert.