Andrzej Lubowski: Sukcesja4 min czytania

28.09.2023

Doświadczony angielski dziennikarz Anthony Hilton zapytał kiedyś Ruperta Murdocha, dlaczego jest tak przeciwny Unii Europejskiej. „To proste” – odpowiedział Murdoch. „Kiedy wchodzę na Downing Street, robią, co mówię; kiedy jadę do Brukseli, nie zwracają na mnie uwagi”.

Bezwzględny, przebiegły i pozbawiony skrupułów – tak bywa zazwyczaj określany. Małżeństwo ze swoją czwartą żoną, Jerry Hall, modelką, matką czworga dzieci Mika Jaggera, zakończył wysyłając jej krótki e-mail. Jedno mu trzeba oddać – stworzył imperium. Niewielu ludzi w historii miało tak wielki jak on, czy raczej jego imperium, wpływ na sprawy świata.

Lachlan Murdoch, któremu właśnie patriarcha rodu przekazał władzę, postrzega świat tak jak ojciec, więc na wielkie zmiany liczyć nie należy, choć mnożą się plotki, że Fox News może rychło dokończyć żywota.

Sukcesja od lat była źródłem napięć w rodzinie Murdochów, zwłaszcza między synami. James chciał, aby firma stała się bardziej cyfrowa i bardziej umiarkowana politycznie, podczas gdy Lachlan zawsze skłaniał się ku polityce reakcyjnej: z pogardą odnosił się do wysiłków na rzecz walki ze zmianami klimatycznymi i zganił pracowników jednej z rodzinnych gazet, „The Australian”, za artykuł redakcyjny popierający małżeństwa osób tej samej płci.

Machina Murdocha destabilizowała demokrację w Ameryce Północnej, Europie i Australii. Fox News popchnął Partię Republikańską na prawo i przyczynił się do wyboru Trumpa. Jedna z jego brytyjskich gazet, „The Sun” przez lata demonizowała Unię Europejską i pomogła doprowadzić do Brexitu. Natomiast w Australii, gdzie jego wpływ na media jest największy, Murdoch przyczynił się do obalenia kilku premierów, których programy mu się nie podobały. Kevin Rudd, dwukrotnie premier Australii, powiedział w 2020 roku: „Murdoch stał się aroganckim rakiem naszej demokracji” Choć będąc u władzy sam utrzymywał przyjazne relacje z imperium Murdocha to przyznał, że jego strach przed Rupertem ustąpił dopiero, gdy opuścił urząd.

Po zdominowaniu rynku mediów w Australii Murdoch w 1969 roku wkroczył na brytyjski rynek medialny, kupując „The News of the World” i „The Sun”. W następnej dekadzie wszedł na rynek amerykański wpierw kupując dwie gazety w San Antonio, a w 1976 roku The New York Post. Sprzedał go w 1988, a następnie odkupił w 1993. To dziś szósty co do nakładu dziennik w USA.

W 1981 roku przejął szanowane brytyjskie dzienniki The Times i The Sunday Times. W ramach kompromisu zezwalającego na ten zakup bez konieczności uzyskania zgody organów regulacyjnych rząd Margaret Thatcher wprowadził pewne ograniczenia dotyczące tego, co może robić nowy właściciel. Murdoch często je obchodził. Ale już nie musi. Rząd Borisa Johnsona usunął wszelkie bariery prawne utrudniające Murdochowi ingerencję w niezależność redakcyjną „Timesa” i „Sunday Times”.

W 1985 roku przejął amerykańskie studio filmowe 20th Century-Fox., które w 2019 roku sprzedał Disneyowi za blisko 72 miliardy dolarów. W 1988 założył w Wielkiej Brytanii Sky Television. W następnym roku sieć uruchomiła Sky News, kanał informacyjny telewizji kablowej. W 2007 roku stał się właścicielem The Wall Street Journal,, kupując spółkę matkę, Dow Jones & Company, za 5 miliardów dolarów.

W ciągu 70 lat budowy globalnego imperium medialnego nie obyło się bez skandali – dwa były szczególnie głośne. W 2011 roku „News of the World” – niedzielne wydanie brytyjskiego tabloidu „The Sun” zostało zamknięte po skandalu z włamaniem się do telefonów, podsłuchami i próbami przekupywania policji. Wyroki sądowe w sprawie podsłuchów zapadły w 2014. Kilka miesięcy temu FOX przyznał, że świadomie rozpowszechniał kłamstwa na temat wyborów prezydenckich w USA w 2020

W 2002 roku, w cyklu „Puls Ludzkości”, Lachlan Murdoch wygłosił w Sydney przemówienie, którego główne tezy brzmiały z grubsza tak:

Rozróżnienie między dziennikarstwem komercyjnym i poważnym nie istnieje. Celem każdego przedsięwzięcia medialnego jest zarobić jak najwięcej. Standardy są kwestią umowną. Przestańmy być purystami. Idea, że media mają służyć dobru ogólnemu jest tak przestarzała, jak idea, że jakikolwiek biznes stawia sobie za cel interes społeczny. Jeśli was czytają i oglądają i wy na tym dobrze zarabiacie to znaczy, że służycie dobrze ludziom.

Australian Broadcasting Corporation, której właścicielem jest rząd Australii, sama tego wystąpienia nie skomentowała. Natomiast w charakterze komentarza użyła w swojej publikacji moich, skądinąd banalnych słów, nie adresowanych bynajmniej do Murdocha, które w nieznany mi sposób trafiły w 2002 roku do World Press Review.

„Wielka korporacja zawsze znajdzie sposób, aby nagiąć reguły i zignorować interes publiczny.”

Andrzej Lubowski

Polski i amerykański dziennikarz i publicysta polityczno-ekonomiczny.