Bogdan Miś: Działo się (11)

2016-01-28. Cotygodniowy przegląd dziwnych, pamiętnych i zaskakujących wydarzeń z historii naszej cywilizacji. Wedle dat.

27 stycznia

Hyman Rickover w roku 1955

1900 – W Makowie Mazowieckim urodził się polski Żyd, słynny potem admirał marynarki wojennej USA, Hyman G. Rickover, uważany za ojca potęgi atomowej amerykańskiej floty. Odegrał wielką rolę w budowie pierwszego atomowego okrętu podwodnego „Nautilus”. Był najdłużej pozostającym w służbie czynnej oficerem w historii United States Navy.

1948 – Na rynek trafił pierwszy przenośny szpulowy magnetofon o nazwie Wireway, zbudowany przez Wire Recording Corporation of America. Kosztował 49,50 USD.

1967 – Podczas testu pojazdu „Apollo 1” w pożarze na wyrzutni zginęli astronauci: Virgil I. Grissom, Edward H. White i Roger B. Chaffee.

28 stycznia

Gdańsk, obserwatorium Heweliusza 1640

1611 – W Gdańsku urodził się wielki astronom Jan Heweliusz. Jako pierwszy sporządził rysunki powierzchni Księżyca. Dziś ma w Gdańsku hotel swego imienia.

1878 – W New Haven w Connecticut uruchomiono pierwszą centralę telefoniczną. Miała jedynie 21 abonentów.

1988 – Sąd Najwyższy Kanady uchyli restrykcyjny zakaz aborcji.

29 stycznia

Brachistochrona

1696 – Sir Isaac Newton rozwiązał problem brachistochrony – tj. zadanie wyznaczenia kształtu krzywej łączącej dwa dane punkty, po której punkt materialny poruszający się pod wpływem siły ciężkości przemieści się w najkrótszym czasie. Nie dawali sobie z tym rady najtężsi matematycy tamtego czasu; Newton poznawszy problem rozwiązał go w jeden wieczór.

1886 – Niemiec Karl-Friedrich Benz opatentował swój „Motorwagen”, pierwszy w dziejach pojazd napędzany silnikiem benzynowym.

1930 – Po sześciodniowym fotografowaniu nieba w Obserwatorium Lovella w Arizonie, Clyde W. Tombaugh odkrył Plutona, przez długi czas uważanego za dziewiątą planetę Układu Słonecznego. Dziś go „zdegradowano” i zaliczono do planet karłowatych.

30 stycznia

Złośliwa karykatura z epoki, przedstawiająca Darwina jako małpę

1868 – Ukazało się dzieło „O zmienności roślin i zwierząt w stanie udomowionym” 58-letniego Karola Darwina. Kolejny cios w religijny obraz rozwoju świata. W uznaniu jego wybitnych osiągnięć Darwinowi po śmierci urządzono państwowy pogrzeb, jako jednemu z pięciu Brytyjczyków w XIX wieku nienależących do rodziny królewskiej.

1917 – Pierwsze w historii nagranie studyjne jazzu. Dla wytwórni Columbia w Nowym Jorku Original Dixieland Band nagrał dwa utwory: Indiana oraz The Dark Town Strutters Ball.

1957 – Pierwszy rozrusznik serca uratował życie pacjentowi. Użyty w University of Minnesota aparat był jednak mało ergonomiczny: miał wielkość biurka…

31 stycznia

1953 – Najbardziej niszczycielski we współczesnej historii Europy sztorm uderzył w wybrzeża Wielkiej Brytanii i kontynentu. Potężne wichry przemieściły z Atlantyku na Morze Północne blisko 60 mln ton wody. Spowodowało to kolosalne powodzie: poziom morza podniósł się o ponad pół metra.

Przygotowania do startu Explorera I

1958 – Początek ery kosmicznej dla Stanów Zjednoczonych. O 10:55 z Przylądka Canaveral wystartowała rakieta Jupiter C, wynosząc w Kosmos satelitę Explorer I (był to ponad dwumetrowy walec o masie 14 kg).

1995 – Niedaleko oazy Siwa w Egipcie odkryto – po 2300 latach poszukiwań – grób Aleksandra Wielkiego.

1 lutego

1905 – Urodził się włoski fizyk Emilio Segré. W roku 1959 uzyskał Nagrodę Nobla za odkrycie antyprotonu. Odkrył także pierwiastki technet i astat. Technet był pierwszym pierwiastkiem stworzonym przez człowieka – nie występuje on w przyrodzie.

1951 – Pierwsza transmisja telewizyjna wybuchu jądrowego. Sieć NBC przekazała obraz wybuchu z odległego od miejsca transmisji o 500 km poligonu atomowego w Nevadzie. Stacja KTLA transmitowała to do Los Angeles.

Murray Gell-Mann

1964 – Murray Gell-Mann opublikował artykuł, który wprowadził do nauki termin kwark, opisujący nową – podstawową – cząstkę elementarną. Przyszły laureat Nobla zapożyczył to słowo z niesłychanie trudnej powieści Jamesa Joyce’a „Finnegans Wake”.

2 lutego

1046 – W Europie zapanowała straszliwa zima, zapoczątkowująca tzw. małą epokę lodowcową, trwającą 200 lat. Brr…

1870 – Zdemaskowano tzw. „Olbrzyma z Cardiff”. Znaleziona na farmie w stanie New Jersey zmumifikowana figura – uważana za gigantycznego praprzodka natywnych Amerykanów – okazała się… rzeźbą z gipsu.

Leonarde Keeler przy swoim poligrafie

1935 – Po raz pierwszy zastosowano w procesie sądowym poligraf. Czyli wykrywacz kłamstw, skonstruowany przez detektywa Leonarde Keelera. Proces odbył się w Wisconsin, sąd dopuścił dowód, dwaj oskarżeni o zabójstwo zostali skazani na karę śmierci.