07.09.2025
Majsterkowicz
Najczęściej gości niemile widzianych w domu sami, niestety, w jego przestrzeń zapraszamy. Przez niedopatrzenie lub brak rozwagi w zakresie wymogów uwarunkowań sanitarnych. Bywa, że i nie zachowując dekalogu higieny, transportując ich z przeróżnych miejsc publicznych na własnym ciele.
Do takich gości, bardzo niebezpiecznych dla zdrowia człowieka, ale i wstydliwych w czasach pełnego dostępu do wiedzy o zdrowiu i profilaktyce, należy wesz głowowa. Pasożytuje ona wyłącznie na owłosionej części głowy. Na całym ciele ludzkim egzystuje wesz odzieżowa. Z kolei jej trzeci gatunek, wesz łonowa, lubi dobierać się do wszystkich – oprócz głowy – części ciała. Wszy to pasożyty, które żywią się ludzką krwią. W trakcie przebijania skóry, wszy wpuszczają do organizmu człowieka toksyny powodujące swędzenie. Ale nie tylko. Mogą tam wpuścić również wirusy i inne drobnoustroje „zdobyte” od poprzedniego żywiciela, na jakim wcześniej bytowały lub wpuścić swój kał i wymiociny z obecnymi w nich niebezpiecznymi patogenami. Taki mechanizm przenoszenia chorób prowadzić może do rozprzestrzenienia się groźnych chorób zakaźnych. Do nich należą dur powrotny, tyfus plamisty (inaczej dur plamisty), dżuma czy gorączka guzkowa.
Podstawowym sposobem zapobiegania zakażeniom wywoływanym przez wszy jest wstrzymanie się od drapania swędzących na ciele miejsc. Tępienie wszy głowowej polega na stosowaniu odpowiednich środków w proszku lub płynie dostępnych w każdej aptece. Do takich należą np. Delacet lub Ovano. Zawszoną pasożytami odzież powinno się wyprać i wygotować. Najlepiej spalić w miejscach do takiej czynności dozwolonych prawem, oczywiście nie w piecu domowym. Tępienie wszawicy łonowej polega na wygoleniu miejsc zakażonych pasożytem i posmarowanie skóry jednym z dostępnych w aptekach środkiem tę przypadłość likwidującym. Stosując któryś z tych farmaceutyków należy bezwzględnie zachować wskazania zawarte w instrukcjach ich użycia.
Do znaczniejszych prześladowców ludzi w mieszkaniach należą karaczany, prusaki i karaluchy. Pierwsze z tych owadów, nielotów, mają barwę żółtobrunatną lub czerwonobrunatną. Osiągają długość 15 – 20 mm. Karaluchy są ciemniejsze, także prawie czarne i w naszej szerokości geograficznej mogą dochodzić do 4 cm długości.
Karaczany prowadzą nocny tryb życia, unikają światła. Lubią środowisko ciepłe i wilgotne. Gnieżdżą się np. pod szafkami zlewozmywakowymi, pod wannami, wzdłuż podejść wodno-kanalizacyjnych. Ich pokarmem są odpadki ze stołów domowników: resztki owoców, warzyw, mięs, słodyczy… W blokowiskach łatwo się przemieszczają z lokalu do lokalu. Najczęściej kanałami wentylacyjnymi, szybami instalacji elektrycznej, telefonicznej, gazowej, telewizji kablowej, internetowej… Owady te mogą być nosicielami pasożyta wywołującego u ludzi np. chorobę odzwierzęcą, toksoplazmozę. Jej przewlekła odmiana daje nietypowe objawy zapalenia wątroby, siatkówki lub naczyniówki oka, dróg oddechowych, a także okresowe stany podgorączkowe i gorączkowe oraz bóle głowy i bóle mięśniowo stawowe kończyn. U zarażonej kobiety pasożyt może się zagnieździć w jej drogach rodnych i pozostać tam w formie przetrwalnikowej, zagrażającej ewentualnej ciąży, powodując u dziecka wodogłowie, uszkodzenie wątroby, nawet ślepotę.
Karaczanów trudno się z mieszkania, domu pozbyć. Podstawowym sposobem jest w ich przestrzeniach dbanie o higienę. Środki żywności powinny być przechowywane w szczelnych pojemnikach, w środowiskach chłodnych. Codziennie wyrzucać śmieci i odpady z żywności, stosować profilaktycznie odpowiednie preparaty. Do nich należą np. płytka Global, trutka Baygon, mikrokapsułki Gett, także aerozol i pianka przeciwko owadom tzw. biegającym. Bezpieczny i dostępny w handlu jest angielski środek o nazwie Pif-paf. Polskie środki owadobójcze Sanitozol Insektozol nie należą do najbezpieczniejszych dla człowieka. Natomiast takie preparaty jak Nogos, Safrotin, Vinylofos czy Szklarniak mogą być stosowane tylko przez wyspecjalizowane ekipy, uprawnione do wykonywania działalności zwalczania insektów. W budynkach wielorodzinnych, zaatakowanych przez ten rodzaj owadów, tylko wspólna akcja wszystkich mieszkańców obejmująca piwnice, poddasza, miejsca składowania odpadów, szyby instalacyjne i wentylacyjne, przynależne do każdego obiektu budowlanego może dać pozytywne rezultaty. Niestety, takie przedsięwzięcie może być nawet kilka razy powtarzane. Nikłe efekty, tylko krótkotrwałe, będą mieli mieszkańcy domów wielorodzinnych i szeregowych, podejmujący walkę w osamotnieniu.
Innym, uciążliwym gościem w mieszkaniu są Mrówki Faraona. Bursztynowe w kolorze, osiągające 2, 3 mm długości. Te agresywne owady charakteryzują się ciepłolubnością. Stąd ich brak w środowisku zewnętrznym naszych domostw. Budują gniazda w pęknięciach ścian, pod tapetami, w szufladach, w bieliźnie i w pościeli (lubią krochmal), między ramami naświetlonych słońcem okien… Żywią się wszystkim tym, czym człowiek. Przywozimy je naszymi sakwojażami z naszych podróży, w torbach z zakupami ze sklepów, z lokali żywienia publicznego, nie rzadko wracając z wizyt u znajomych…
Zwalczanie mrówek faraona jest wyjątkowo trudne. Zagrożone zwalczającymi preparatami omijają skutecznie miejsca nimi założone, tworząc nowe szlaki swojego rozprzestrzeniania się lub gremialnie wycofując się do swoich gniazd. W ukryciu, niezauważone, mogą trwać nawet kilka miesięcy, czy też przenieść gniazdo w inne miejsce. Przystępując do ich niszczenia przede wszystkim trzeba zlokalizować ich gniazda. Na ich trasach można wykładać trutki pokarmowe. Taki wikt z zawartością trucizny działającej z opóźnieniem jest przenoszony przez dorosłe owady do gniazda, giną wtedy również karmione nimi larwy. Skuteczne tutaj preparaty, to np. Mrówkofon i AgrEvo. Zadowalające skutki przynosi też stosowanie trutek Maxforce Żel i Combat oraz przynęty zatrute boraksem lub kwasem borowym: Boratox, Ekosan AK, Formix I, Formix II, Prusatox, Skanotox, Higiena 94, Monofox, Alstar… Oczywiście, przede wszystkim żywność należy przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach, a jej odpadki skrzętnie i skutecznie sprzątać. Utrzymywać w pomieszczeniach mieszkalnych ogólną czystość: myć meble wodą z detergentami (jeżeli rodzaj materiału, z jakiego są wykonane na to pozwala), pastować podłogi, podstawy mebli smarować wazeliną lub gliceryną.
O kolejnych uciążliwych gościach za dwa tygodnie.
Andrzej Markowski-Wedelstett
