13.06.2023
Kolejny tydzień…
…przynosi – jak zazwyczaj – przegląd wydarzeń z przeszłości. Ograniczamy się w zasadzie do zdarzeń, związanych z nauką, techniką, kulturą — czyli z tym, co naprawdę ważne dla postępu cywilizacji. Zupełnie incydentalnie omawiamy wydarzenia polityczne.
Kryterium wyboru informacji chyba nie istnieje, a w każdym razie jest ogromnie subiektywne. Czasami skupiamy się na faktach ciekawych, intrygujących albo po prostu zabawnych.
14 CZERWCA
1914 – Międzynarodowy Komitet Olimpijski zaprezentował flagę olimpijską.
1966 – Watykańska Kongregacja Doktryny Wiary z upoważnienia papieża Pawła VI ogłosiła, że Indeks ksiąg zakazanych nie ma już mocy wiążącej (natomiast zachowuje swoją wartość moralną jako ostrzeżenie przed treściami szkodliwymi dla wiary i dobrych obyczajów, a przestrzeganie Indeksu odtąd jest kwestią sumienia wiernych). Czyli i chciałabym i boję się…
1998 – W Danii otwarto Most nad Wielkim Bełtem. Jest on tak naprawdę częścią tzw. Storebæltsforbindelsen, które składa się z trzech mostów (wschodni, drogowy most wiszący i pary zachodnich, drogowego i kolejowego) oraz tunelu kolejowego biegnącego wzdłuż mostu wschodniego (pomiędzy wyspami Zelandia i Sprogø) i odcinka drogi pomiędzy mostami, na wyspie Sprogø. Wschodnia część jest najdłuższym mostem wiszącym w Europie i trzecim co do długości mostem wiszącym na świecie. Długość całej przeprawy wynosi ok. 17 km.
15 CZERWCA
1215 – Król Anglii Jan bez Ziemi nadał Wielką Kartę Swobód. Formalnie była przywilejem mającym równocześnie znamiona umowy między królem a jego wasalami. Ograniczała władzę monarszą, głównie w dziedzinie skarbowej (nakładanie podatków za zgodą rady królestwa) i sądowej (zakaz więzienia lub karania bez wyroku sądowego), określając uprawnienia baronów, duchowieństwa i zakres swobód klas niższych. Początek końca absolutyzmu.
1219 – Według legendy w czasie krucjaty króla Waldemara II Zwycięskiego do Estonii spadła z nieba późniejsza flaga Danii (Dannebrog). To legenda, ale faktem jest, że to najstarsza obecnie używana flaga w Europie.
1800 – Stolicą Stanów Zjednoczonych został Waszyngton. Przedtem była nią Filadelfia.
16 CZERWCA
1903 – Założono Ford Motor Company. Firma dysponowała własnymi lasami, kopalniami, hutami, transportem wodnym, lotniczym i kolejowym. W pewnym okresie fabryka w Dearborn zatrudniała około 100 tys. osób. Obecnie jest to duży koncern branży motoryzacyjnej produkujący samochody osobowe, ciężarowe, autobusy, pojazdy i maszyny rolnicze, sprzęt informatyczny i inne wyroby.
1944 – W Karolinie Południowej stracono George’a Stinneya, najmłodszą ofiarę krzesła elektrycznego. Stinneya oskarżono o zgwałcenie i zabicie dwóch białych dziewczynek: jedenastoletniej Betty June Binnicker i ośmioletniej Mary Emmy Thames. Gdy wykonywano wyrok, miał czternaście lat, siedem miesięcy i 29 dni. Afroamerykanin Stinney był najstarszym synem ubogiego młynarza w stanie Karolina Południowa. 18 grudnia 2014 sąd uznał, że Stinney został skazany niesłusznie oraz nie miał zapewnionych podstawowych praw gwarantowanych przez konstytucję.
1963 – Z kosmodromu w Bajkonurze (Kazachstan) wystrzelono statek Wostok 6 z pierwszą kosmonautką Walentiną Tierieszkową na pokładzie.
17 CZERWCA
1579 – Francis Drake podczas wyprawy dookoła świata wylądował na wybrzeżu dzisiejszej Kalifornii, zgłaszając prawa do tych ziem w imieniu królowej Anglii Elżbiety I Tudor. Francis Drake, hiszp. El Draque (ur. ok. 1540, zm. 28 stycznia 1596) – angielski korsarz, w latach 1577–1580 odbył wyprawę dookoła świata. Pomnik Drake’a, który stał w niemieckim Offenburgu, przedstawiał wielkiego korsarza z kwiatkiem w ręku. Był to kwiat ziemniaka. Napis na postumencie głosił „Sir Francisowi Drake’owi, który rozpowszechnił ziemniaki w Europie. Miliony rolników całego świata błogosławią jego nieśmiertelną pamięć. To ulga dla biedaków, bezcenny dar Boży, łagodzący okrutną nędzę”. Pomnik został zniszczony przez nazistowskich bojówkarzy.
1885 – Do Nowego Jorku przybyła z Francji (we fragmentach) Statua Wolności. A niektórzy myślą, że ona tam była od zawsze… Ten monumentalny neoklasycystyczny obiekt został wzniesiony w latach 1884–1886 według projektu Frédérica Auguste’a Bartholdiego, Gustave’a Eiffela (konstrukcja) i Richarda Morrisa Hunta (postument). Jest to dar narodu francuskiego dla narodu amerykańskiego, upamiętniający przymierze obu narodów w czasie wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych. W 1924 został uznany za narodowy pomnik Stanów Zjednoczonych, a w 1984 wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Figuruje również w rejestrze National Register of Historic Places.
1967 – Przeprowadzono pierwszy próbny wybuch chińskiej bomby wodorowej.
18 CZERWCA
1178 – Pięciu mnichów z Canterbury było jakoby świadkami eksplozji na Księżycu, wywołanej prawdopodobnie upadkiem meteorytu na obrzeżu niewidocznej strony będącego tuż po nowiu Księżyca. Śladem po uderzeniu może być krater Giordano Bruno.
1815 – 100 dni Napoleona: w bitwie pod Waterloo Napoleon Bonaparte poniósł ostateczną klęskę.
1928 – Amerykanka Amelia Earhart została (jako pasażerka) pierwszą kobietą, która przeleciała samolotem nad Atlantykiem. W wieku 34 lat rankiem 20 maja 1932 roku Earhart wyruszyła w podróż z Harbour Grace na Nowej Fundlandii, mając przy sobie ostatnie wydanie lokalnej gazety. Jej celem było dotarcie do Paryża w jednosilnikowym Lockheed Vega, powtarzając wcześniejsze osiągnięcie Charlesa Lindberga. Po trwającym 14 godzin i 56 minut locie, podczas którego musiała zmagać się z silnymi północnymi wiatrami, przeraźliwym zimnem i kłopotami technicznymi, wylądowała na pastwisku w Culmore, koło Londonderry w Irlandii Północnej. W miejscu, w którym wylądowała, znajduje się dzisiaj muzeum. W 1937 roku podjęła próbę okrążenia kuli ziemskiej wzdłuż równika (gdyby to udało się, byłaby pierwszą kobietą, która przeleciała dookoła świata). Po 40 dniach podróży (samolotem Lockheed L-10 Electra) i przebyciu około ¾ dystansu, po wystartowaniu z Nowej Gwinei, lecąc nad Oceanem Spokojnym razem z nawigatorem Fredem Noonanem, stracili kontakt radiowy. Pomimo natychmiastowego podjęcia poszukiwań (na które rząd USA wydał około 4 milionów dolarów) nie odnaleziono żadnych śladów zaginionego samolotu.
19 CZERWCA
1678 – Zostało wydane orzeczenie rządowe nakazujące spalenie całego nakładu dzieła Histoire critique du Vieux Testament księdza i biblisty Richarda Simona, w którym m.in. podał on w wątpliwość Mojżeszowe autorstwo Pięcioksięgu i wykazał szereg błędów w oficjalnych tłumaczeniach Biblii. Dzieło trafiło oczywiście do Indeksu Ksiąg Zakazanych. Cenzura ma tradycje…
1900 – Została zarejestrowana Fundacja Nobla.
1970 – Podpisano Układ o Współpracy Patentowej (PCT). Obecnie (wrzesień 2016) do układu należy 151 państw, przy czym stronami układu mogą być jedynie państwa, które ratyfikowały paryską konwencję o ochronie własności przemysłowej z 20 marca 1883. Polska ratyfikowała PCT 25 grudnia 1990. Układ umożliwia uzyskiwanie patentów w państwach stronach układu w uproszczonym systemie opartym na jednym zgłoszeniu patentowym (tak zwanym zgłoszeniu międzynarodowym).
20 czerwca
451 – W bitwie na Polach Katalaunijskich Rzymianie i Wizygoci odnieśli zwycięstwo nad Hunami i zatrzymali ich najazd na zachodnią Europę. Hunowie po raz pierwszy wzmiankowani są przez Ptolemeusza (zm. ok. 168), który umieszcza ich pośród ludów europejskiej Sarmacji. Analiza jego tekstu pozwala na przyjęcie, że ówcześni Hunowie żyli pomiędzy Donem a Manyczem na północy, górnym biegiem Kubania na południu i Morzem Azowskim na zachodzie. Wielu ludzi myli Hunów z Germanami – bowiem Hunami propaganda nazywała Niemców w czasach I Wojny Światowej. No i przykleiło się…
1819 – Amerykański statek SS Savannah przypłynął do Liverpoolu, kończąc jako pierwszy parowiec rejs transatlantycki.
2010 – W węgierskiej miejscowości Rákóczifalva spadł deszcz żab. Fenomen deszczu zwierząt pojawiał się już od dawna w wielu podaniach. Znane są świadectwa z różnych krajów i epok, w których motyw ten występuje jako element wielu tekstów pisanych. Najczęściej „deszcze” te składały się z ryb lub żab, występują jednak przekazy, które mówią o różnych rodzajach ptaków. W czerwcu 2012 roku deszcz żab spadł na chorwacką miejscowość Mokosica. We wrześniu 2017 w meksykańskim mieście Tampico zaobserwowano małe rybki spadające wraz z deszczem. Jest wiele rzeczy na niebie i Ziemi, o których nie śnili wasi filozofowie – mówi klasyk…
Wyszperał
Bogdan Miś
Wszystkie ilustracje i informacje zaczerpnięto z zasobów Wikipedii oraz witryny Today In Science History.
Opinie i komentarze autora.