Jerzy Klechta: Antypolak Bolesław Prus3 min czytania

Boleslaw_prus2015-03-06.

Jeśli Pan Bóg chce kogoś ukarać, odbiera mu rozum. Ostatnio Pan Bóg ma sporo pracy. Najpierw cały świat obiegła wiadomość, że w Polsce są tacy, którzy bojkotują Oskara przyznanego antypolskiej „Idzie”. Teraz mamy kolejną rewelację. Dzięki krytykowi „literackiemu”, jego nazwisko niech spoczywa w spokoju, dowiadujemy się rzeczy niezwykłej. W długim wywodzie ów pismak ogłosił, że działalność antypolską uprawiał sam Bolesław Prus. Słowem Prus to nie Polak. To anty-Polak. Ukoronowaniem jego działalności ma być „Lalka”.

„Polska humanistyka w wypadku Prusa pieczołowicie pielęgnuje peerelowskie tradycje poddańcze” – tak brzmi główna teza propagandysty z szeregów prawicy III RP. Prus – jego zdaniem – popełnił sześć grzechów.

Grzech pierwszy: bohaterowie „Lalki” przepełnia oświeceniowa wiara, że rozwój nauki rozwiąże problemy ludzkości. Wokulski jest symbolem naiwnej wiary w nieobliczalne reformy ludzkości. I jakoby był w „Lalce” tym, który prowadził antymetafizyczną krucjatę.

Grzech drugi: Wokulski reprezentuje sceptycyzm religijny i antyklerykalizm. Do kościoła chodzi, a jakże, ale tylko po to, aby podziwiać wdzięki Izabeli Łęckiej.

Grzech trzeci: wywody Prusa na temat zaborów są „przygnębiająco płytkie, fetyszyzują problem i pobrzmiewają nienawiścią klasową”. Główny bohater „Lalki”, Wokulski jest tak zachwycony Paryżem, że nie chce wracać do kraju, jednym słowem ma ojczyznę za nic.

Grzech czwarty: Prus w sposób prostacki poddał krytyce zatrutą polską literaturę. Prus ośmieszył „Dziady” Mickiewicza, poezję Norwida i Słowackiego, słowem zakpił z cierpiętnictwa „Wieszczów”.

Grzech piąty Prusa autor pamfletu wypełnia oskarżeniami o „namiętny lojalizm” wobec zaborcy i wrogość autora ”Lalki” do „polskich aspiracji niepodległościowych”. Tak dalece zlustrował Prusa, że oskarżył go o brak patriotyzmu. Dowód: pisarz słowa „Polska” użył na tysiącu stronic tylko raz, „w scenie obleśnego flirtu Izabeli ze Starskim”. Co więcej: Prus sprzyjał rosyjskiemu zaborcy, bowiem nie pisał ani o tajnej carskiej policji, ani o robactwie rosyjskich urzędników, szantażach, tajnej policji itp.

Grzech szósty: wypełnia go długa lista zarzutów pod adresem twórcy „Lalki”, między innymi, że nie pisał o tym, o czym pisać powinien (to ci dopiero zarzut !). Zaś „prawdziwych” Polaków przedstawiał w negatywnym świetle, „jako potworów” – pisze „prawdziwy” krytyk z prawdziwie super prawicowego tygodnika.

Gdy przeczytałem kilkustronicową pisaninę „bezmózgowca” (najdelikatniejsze określenie, jakie się nasuwa) zawalił się cały mój misternie przez lata układany świat. Gdyż należę do tego grona, które Bolesława Prusa uważa za największego polskiego pisarza, zresztą nie tylko tamtych czasów. Często wracam do lektury „Lalki”, aby nacieszyć się pięknem polskiego języka i obrazami Warszawy niepokonanej, także w tamtych czasach – rosyjskiego zaboru.

Bolesław Prus właściwie nazywał się Aleksander Głowacki. Brał udział w powstaniu styczniowym, podczas walk został ranny – najpierw przebywał w szpitalu, potem osadzono go w więzieniu w Lublinie. Najważniejsze utwory obok „Lalki”: „Faraon”, „Anielka” i inne opowiadania, „Placówka”, „Emancypantki”. Od 1875 r. przez kolejne czterdzieści lat publikował w Kurierze Warszawskim cotygodniowe „Kroniki Tygodniowe”.

„Kroniki” Prusa – pozostały do dziś perłami polskiego dziennikarstwa. Były to felietony na aktualne tematy, w których często posługiwał się metaforą, niekiedy fikcją literacką. Lekkie w tonie, nieco żartobliwe, satyryczne. Poruszał aktualne tematy, od polityki – po wydarzenia społeczne i obyczajowe. „Kroniki” Prusa uznaje się za klasykę gatunku. Zdumiewające bogactwo treści: od drobiazgów dokumentujących codzienne życie ówczesnej Warszawy, aż do poważnych problemów ideologicznych.

No i ten jego humor, i ten gawędziarski ton narracji. Chętnie obnażał bezsens i głupotę. O niej w tym tekście było dość dużo.

Jerzy Klechta

.

.

 

 

18 komentarzy

  1. BM 06.03.2015
    • Jacek Arkuszewski 06.03.2015
  2. j.Luk 06.03.2015
  3. Obirek 06.03.2015
  4. otoosh 06.03.2015
  5. wejszyc 06.03.2015
    • pablobodek 08.03.2015
  6. MaSZ 06.03.2015
  7. Magog 06.03.2015
  8. slawek 07.03.2015
  9. hazelhard 07.03.2015
  10. hazelhard 07.03.2015
  11. Obirek 07.03.2015
  12. cheronea 07.03.2015
  13. Jarmand 07.03.2015
  14. jmp eip 09.03.2015
    • Marian. 09.03.2015
  15. jadwigam 09.03.2015