Bogdan Miś: Działo się (160)8 min czytania

Kolejny tydzień (4-10 grudnia) przynosi — jak zazwyczaj — przegląd wydarzeń z przeszłości. Ograniczamy się w zasadzie do zdarzeń, związanych z nauką, techniką, kulturą — czyli z tym, co naprawdę ważne dla postępu cywilizacji. Zupełnie incydentalnie omawiamy wydarzenia polityczne.

Oto te fakty:

4 grudnia

1154 – Kardynał Nicholas Breakspeare jako jedyny w historii Anglik został wybrany na papieża i przyjął imię Hadrian IV. A większość ludzi myśli, że pierwszym nie-Włochem był Wojtyła…

Tarcza Słońca z naniesionymi obserwacjami Wenus (tranzyt z 1639 r.), rysunek z pracy Horrocksa Venus in sole visa

1639 – Wystąpił pierwszy przewidziany i obserwowany tranzyt Wenus (zjawisko astronomiczne polegające na tym, że planeta Wenus znajduje się pomiędzy Ziemią a Słońcem i jest widoczna na tle tarczy słonecznej). Zjawisko przewidział zaledwie kilka tygodni wcześniej młody angielski astronom-amator, Jeremiah Horrocks. On też je obserwował.

1872 – Załoga brytyjskiego brygu Dei Gratia dostrzegła dryfujący amerykański statek Mary Celeste, jak się okazało bez załogi, która zaginęła bez śladu. Losy statku i załogi to jedna z najgłośniejszych nierozwiązanych tragedii morskich. Jest dość prawdopodobne, że załoga poczuła zapach transportowanego na statku w dużej ilości alkoholu i w obawie przed wybuchem w pośpiechu się ewakuowała; ale w takim razie – dlaczego nie brakowało żadnej szalupy ratunkowej? Intrygujące.

5 grudnia

1484 – Papież Innocenty VIII wydał potępiającą czary bullę Summis desiderantes affectibus. Pamiętajcie, czarownice i czarodziejki: nie wolno tego robić!

Christie’s w Londynie (2005)

1766 – W Londynie został założony dom aukcyjny Christie’s. Christie’s była spółką publiczną, obecną na londyńskiej giełdzie od 1973 do 1999 roku, kiedy to przejął ją Francuz François Pinault. Obecnie Christie’s jest największym domem aukcyjnym na świecie pod względem przychodów, wyprzedza odwiecznego rywala – Sotheby’s.

1933 – Ratyfikacja 21. poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych uchyliła 18. poprawkę, znosząc tym samym prohibicję. Skończyła się klasyczna epoka gangsterska; ale gangi pozostały…

6 grudnia

Drugie wydanie encyklopedii (1777–1784); liczyło 10 tomów

1768 – Ukazała się Encyklopedia Britannica (angielskojęzyczna encyklopedia powszechna wydana po raz pierwszy w latach 1768–1771 w Edynburgu przez Colina Macfarquhara i Williama Smellie’a, a od 1901 wydawana w Stanach Zjednoczonych). Od 2012 wydawana tylko w wersji online. Pod względem wiarygodności wyprzedza Wikipedię o lata świetlne.

1877 – Ukazało się pierwsze wydanie dziennika The Washington Post. To największa i najstarsza gazeta codzienna w Stanach Zjednoczonych. Jej założycielem był Stilson Hutchins, dziennikarz i polityk Partii Demokratycznej. Pierwszy numer ukazał się 6 grudnia 1877 roku w nakładzie 10 tysięcy egzemplarzy. Liczył cztery strony i kosztował trzy centy. Dziennik jest jedynym czasopismem na świecie, które posiada własny hymn. Utwór The Washington Post March skomponował w 1889 roku John Phillip Sousa, kompozytor i dyrygent US Marine Band. Gazeta znienawidzona przez prawicę całego świata.

1917 – I wojna światowa: zakończyła się bitwa pod Cambrai, w czasie której po raz pierwszy na szeroką skalę użyto broni pancernej.

7 grudnia

1905 – Austriacki lekarz okulista Eduard Zirm przeprowadził w Ołomuńcu pierwszą udaną operację przeszczepienia rogówki.

Telefon Ericsson z 1931; był wykonany z bakelitu. Pomyśleć, że dziś trzeba przypominać jego wygląd; a tak niedawno był cudem świata…

1909 – Belgijski i amerykański przemysłowiec i wynalazca Leo Hendrik Baekeland (1863- 1944) opatentował pierwsze tworzywo sztuczne – bakelit. Patent na produkcję bakelitu już dawno wygasł.

Blue Marble

1972 – Program Apollo: rozpoczęła się ostatnia załogowa misja księżycowa Apollo 17. Tego samego dnia z pokładu statku wykonano słynne zdjęcie Ziemi, znane jako Blue Marble, najczęściej wykorzystywaną fotografię w dziejach ludzkości.

8 grudnia

1854 – Papież Pius IX ogłosił dogmat o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. Tak, tak – dopiero wtedy. Dokładnie dwa lata później ten sam papież ogłosił encyklikę Quanta cura, potępiającą rozdział Kościoła od państwa. Nie był chyba ten papież najnowocześniejszy, nawet na swoje czasy.

1943 – W ośrodku w Bletchley Park w Wielkiej Brytanii uruchomiono pierwszy na świecie komputer Colossus, używany do łamania szyfrów niemieckiej maszyny Enigma. Przez 25 lat była to najściślejsza tajemnica. W ten sposób amerykański ENIAC został – najzupełniej niesłusznie – uznany za pierwszy komputer świata. Anglicy nie protestowali (w końcu – jak tajemnica, to tajemnica, taki przepis) , ale chyba uśmiechali się pod wąsem.

1955 – Komitet Ministrów Rady Europy wybrał projekt flagi europejskiej autorstwa francuskiego rysownika Arsène’a Heitza (1908-1989). Według oficjalnej wykładni dwanaście złotych gwiazd rozłożonych w okręgu na lazurowym tle symbolizuje solidarność i harmonię między narodami Europy. Symbolika ta nawiązuje również do późniejszej dewizy Unii Europejskiej: In varietate concordia (z łac.: Zjednoczeni w różnorodności). Pierwotny projekt Heitza przedstawiał piętnaście pięcioramiennych gwiazd na niebieskim tle. Zdecydowana się na 12, bo to piękna liczba: nawiązuje do starożytnej symboliki liczby 12 oznaczającej doskonałość i całość.

9 grudnia

Krzysztof Arciszewski

1592 – Urodził się Krzysztof Arciszewski, polski, holenderski i brazylijski generał, admirał floty brazylijskiej (zm. 1656). Stanowczo zbyt mało znany, jak na swoje dokonania i niesłychanie ciekawy życiorys. M. in. Krzysztof Arciszewski prawdopodobnie jako pierwszy człowiek w historii nurkował przez kilka godzin w morzu w specjalnym skafandrze. Był wielkim dowódcą i zwyciężał w wielu bitwach. Zmarł w 1656 i wedle jego życzenia został pochowany w kościele braci czeskich w Lesznie, ale wkrótce po jego śmierci, gdy miasto, w odwecie za pomoc wojskom szwedzkim podczas potopu, zostało podpalone, spłonął również kościół braci czeskich, a wraz z nim trumna z ciałem Arciszewskiego.

1968 – Amerykański naukowiec Douglas Engelbart (skądinąd wynalazca myszki komputerowej) przedstawił demonstrację komputerową, zwaną dziś Matką Wszystkich Demo, podczas której zaprezentował wiele rozwiązań wyprzedzających swoje czasy i stosowanych do dziś, m.in.: okna, hipertekst, wideokonferencję, mysz komputerową – właśnie! – i procesor tekstu.

Nowy autobus londyński

2005 – W Londynie oficjalnie zakończono eksploatację piętrowych autobusów Routemaster. To autobus piętrowy produkowany przez AEC w latach 1954-1968. Łącznie wyprodukowano 2876 pojazdów. Uważany za symbol i ikonę Londynu oraz Wielkiej Brytanii, został całkowicie zastąpiony przez nowy model w rok 2012.

10 grudnia

1684 – W Royal Society została odczytana przez Edmonda Halleya, odwołująca się do praw Keplera, praca Isaaca Newtona De Motu Corporum o pojęciu grawitacji i jej wpływie na orbity planet. Praca ta obejmowała początki praw ruchu, które zostały szerzej omówione w Principiach. Powiedzmy tak: oficjalnie narodziła się epoka newtonowska, która ustąpiła dopiero przed myślą Einsteina.

Parker 51, jedna z najpopularniejszych w historii kolekcji Parkera

1889 – Amerykanin George Stafford Parker opatentował swoje pierwsze wieczne pióro. Dziś rozrzewniający zabytek i w wersji lux cenny gadget…

1905, 1924, 1980, 1996 – Ważne dni dla historii literatury polskiej. Literackie nagrody Nobla odbierali Henryk Sienkiewicz, Władysław Reymont, Czesław Miłosz i Wisława Szymborska. Tegoż dnia w roku 1983 Danuta Wałęsa odebrała nagrodę pokojową w imieniu swego męża.

Wyszperał

Bogdan Miś

Wszystkie ilustracje i fakty pochodzą z zasobów Wikipedii. Opinie i komentarze autora.