Kolejny tydzień…

…przynosi – jak zazwyczaj – przegląd wydarzeń z przeszłości. Ograniczamy się w zasadzie do zdarzeń, związanych z nauką, techniką, kulturą — czyli z tym, co naprawdę ważne dla postępu cywilizacji. Zupełnie incydentalnie omawiamy wydarzenia polityczne.

Kryterium wyboru informacji chyba nie istnieje, a w każdym razie jest ogromnie subiektywne. Czasami skupiamy się na faktach ciekawych, intrygujących albo po prostu zabawnych.

29 marca

1516 – W Wenecji utworzono pierwsze na świecie getto żydowskie. Termin „getto” wywodzi się od określenia obszaru starej odlewni na obrzeżach Wenecji, gdzie znajdowała się żydowska dzielnica. W XVII wieku, czyli w kulminacyjnym momencie istnienia getta, mieszkało w nim ok. 5 tysięcy osób. W związku z tym, że teren nie mógł być powiększany, a liczba ludności była coraz większa, wzniesiono tam pierwsze „drapacze chmur”, które liczyły do 7–8 pięter.

Obraz zawierający człowiek, osoba, garniturOpis wygenerowany automatycznie — Wilhelm Steinitz

1886 – Austriak Wilhelm Steinitz został pierwszym mistrzem świata w szachach. W 1883 roku Steinitz zamieszkał w Nowym Jorku, w 1888 roku otrzymał amerykańskie obywatelstwo, wcześniej reprezentował Austro-Węgry.

1967 – Zwodowano pierwszy francuski atomowy okręt podwodny Le Redoutable, całkowicie zaprojektowany i zbudowany przez Francuzów, bez współpracy z innymi państwami. Okręty tej klasy były przeznaczone do przenoszenia rakiet woda-ziemia z głowicami jądrowymi, tzw. SSBM, również projektu i produkcji francuskiej i dzięki nim Francja uzyskała własną triadę atomową.

30 marca

1796 – Carl Friedrich Gauss udowodnił, że możliwe jest skonstruowanie siedemnastokąta foremnego przy użyciu cyrkla i linijki. To strasznie trudna konstrukcja, choć dziś znamy kilka sposobów jej przeprowadzenia. Gauss tak był dumny z tego odkrycia, że zażyczył sobie, aby figurę tę wyryto na jego grobie, jednak jego życzenie nie zostało spełnione, ponieważ ze względów technicznych trudno było wykuć siedemnastokąt tak, by widoczne było, że nie jest on kołem. Zamiast tego na grobie Gaussa umieszczono siedemnastoramienną gwiazdę.

Obraz zawierający tekst, listOpis wygenerowany automatycznie — Pierwsze emotikony

1881 – W amerykańskim magazynie satyrycznym „Puck” pojawiły się pierwsze emotikony. Znaczek został użyty po raz pierwszy 19 września 1982 o godzinie 11:44 przez profesora Scotta Fahlmana z Carnegie Mellon University, jednak sam pomysł typograficznych emotikonów złożonych ze znaków przestankowych pojawił się po raz pierwszy właśnie 30 marca 1881.

1987 – Na aukcji w Nowym Jorku sprzedano za 39,85 mln dolarów obraz Słoneczniki Vincenta van Gogha.

31 marca

Obraz zawierający w pomieszczeniu, ściana, budynekOpis wygenerowany automatycznie — Replika samolotu Pearse’a

1903 – Według wiarygodnych zeznań świadków nowozelandzki konstruktor Richard Pearse odbył lot maszyną z napędem cięższą od powietrza (około 8 miesięcy przed braćmi Wright). Nie ma jednak innych dowodów tego wydarzenia. Pearse nie rozwijał swojego samolotu tak, jak robili to bracia Wright. Muzeum Transportu i Technologii w Auckland prezentuje pozostałości po jego samolocie wraz z wszystkimi częściami, które zachowały się do tego czasu.

1930 – Wszedł w życie niesłychanie pruderyjny Kodeks Haysa (ang. United States Motion Picture Production Code of 1930), który narzucał ścisłe wytyczne co do traktowania scen dotyczących seksu, zbrodni, religii i przemocy w filmach amerykańskich. Kodeks ten obowiązywał wytwórnie filmowe w USA przez następne 40 lat. Kodeks Haysa wydaje się dziś śmieszny, ale był w istocie groźną obskurancką cenzurą, głównie w obszarze życia seksualnego. Na szczęście dla sztuki, nie wszyscy producenci filmów go do końca przestrzegali.

1966 – Została wystrzelona radziecka sonda Łuna 10, pierwszy sztuczny satelita Księżyca.

1 kwietnia

Obraz zawierający koń, brązowe, na wolnym powietrzu, stojącyOpis wygenerowany automatycznie — Eclipse

1764 – Urodził się angielski ogier-reproduktor Eclipse, będący przodkiem 80% obecnie żyjących koni wyścigowych. Był to kasztanowaty koń pełnej krwi angielskiej. Od 3 maja 1769 roku Eclipse wygrał wszystkie swoje wyścigi, których było 18. Po takiej serii wygranych, które często kończyły się kilkusetmetrową przewagą na mecie nad przeciwnikami, konkurenci nie chcieli wystawiać swoich koni do walki z Eclipse. Został już tylko reproduktorem.

1930 – Premiera niemieckiego filmu Błękitny anioł w reżyserii Josefa von Sternberga z Marleną Dietrich w roli głównej. Do dziś się go nieźle ogląda.

1976 – Radio BBC w ramach żartu na prima aprilis poinformowało o mającym tego dnia wystąpić jowiszowo-plutonowym efekcie grawitacyjnym redukującym ziemskie ciążenie. W telefonach do stacji wystąpienie tego zjawiska potwierdziły setki słuchaczy. Nie ma takiej durnoty, w którą ludzie by nie uwierzyli.

2 kwietnia

1800 – W wiedeńskim Burgtheater odbyła się premiera I symfonii Ludwiga van Beethovena. Została zadedykowana baronowi Gottfriedowi van Swietenowi. Nie jest tak znana, jak V czy IX, ale to też wielkie dzieło. Wykonanie go trwa około 28 minut.

1845 – Francuscy fizycy Armand Fizeau i Jean Bernard Léon Foucault wykonali pierwsze zdjęcie Słońca.

Obraz zawierający diagramOpis wygenerowany automatycznie — Słynna piramida potrzeb Maslowa

1908 – Urodził się Abraham Harold Maslow (zm. 8 czerwca 1970) – amerykański psycholog, autor teorii hierarchii potrzeb. Jeden z najważniejszych przedstawicieli nurtu psychologii humanistycznej i psychologii transpersonalnej.

3 kwietnia

Ilustrowana mapa drogi Pony Express w roku 1860, rysowaÅ William Henry Jackson, obecnie w posiadaniu Biblioteki Kongresu USA — Ilustrowana mapa drogi Pony Express w roku 1860

1860 – Uruchomiono szybką pocztę konną Pony Express na odcinku z St. Joseph w Missouri do Sacramento w Kalifornii. Była to najbardziej bezpośrednia i najprostsza droga łączności z Zachodem przed wprowadzeniem łączności telegraficznej. Miała ogromne znaczenie, bowiem ściśle wiązała Kalifornię z Unią tuż przed wybuchem wojny secesyjnej.

1882 — W St. Joseph w stanie Missouri zdrajca Robert Ford zamordował strzałem w tył głowy szefa swojego gangu, Jesse’ego Jamesa. Ileż to filmów na ten temat powstało! Ostatni (o ile wiem) w 2007 roku: Zabójstwo Jesse’ego Jamesa przez tchórzliwego Roberta Forda w reżyserii Andrew Dominika na podstawie powieści Rona Hansena z 1983 roku o tym samym tytule. Jako Jesse James wystąpił Brad Pitt.

1966 – Radziecka sonda Łuna 10 weszła na orbitę Księżyca, zostając jego pierwszym sztucznym satelitą.

4 kwietnia

1960 — Film Ben-Hur w reżyserii Williama Wylera zdobył 11 Oscarów. Film jest dźwiękowym remakiem niemego filmu z 1925 roku oraz adaptacją powieści Lewisa Wallace’a pod tym samym tytułem. W roku 1995, w stulecie narodzin kina, obraz Wylera znalazł się na watykańskiej liście 45 filmów fabularnych, które propagują szczególne wartości religijne, moralne lub artystyczne. Wstyd się przyznać, ale znudził mnie kompletnie, chociaż scena wyścigu rydwanów, to – jak na tamte czasy – majstersztyk efektów technicznych. Ale kościelna rekomendacja już sama w sobie jest poważnym ostrzeżeniem dla ludzi myślących…

1969 — Chirurdzy Domingo Liotta i Denton Cooley wszczepili w klinice w Houston w Teksasie pierwsze sztuczne serce. Zostało usunięte po 64 godzinach pracy, gdy pojawił się dawca żywego organu.

1976 — W Clinton Township w amerykańskim stanie Michigan założono Instytut Krioniki — gdzie w celu późniejszego ożywienia, przechowywane są w ciekłym azocie ciała ludzkie i zwierzęce oraz próbki ludzkiego i zwierzęcego DNA. Zgodnie ze stanem na dzień 1 września 2012 roku, w kriostazie w CI znajdowało się 112 ciał ludzkich, 91 zwierząt domowych oraz 187 próbek ludzkiego DNA i 57 próbek DNA zwierząt domowych przechowywanych w ciekłym azocie. Według obecnego stanu wiedzy – bez sensu. Ale – kto wie?

Odczytań: 252