Zbigniew Szczypiński: Bardzo ważna książka

12.10.2024

W tych zwariowanych czasach, w tym co u nas ale i na świecie, rzadko mamy okazje przeczytać tekst, który nie jest kolejnym argumentem w sporze walecznym, takim, w którym nie chodzi o prawdę, ale żeby to „nasze” było na wierzchu, aby słuchacz, czy czytelnik był przekonany, że to my mamy racje.

Taką książką, poważną – 220 stron, jest „Koncern Autokracja” Anne Applebaum, znanej dziennikarki, której ta książka właśnie ukazała się na polskim rynku w wydawnictwie Agora.

Anne Applebaum znana jest jako autorka takich książek jak :‘Zmierzch demokracji”, „Gułag”, „Czerwony głód” czy „Za żelazną kurtyną”. Wszystkie te tytuły wskazują na dziedzinę, obszar zainteresowań autorki, wszystkie są nam bliskie.

„Koncern Autokracja – dyktatorzy, którzy chcą rządzić światem” to książka ukazująca czym jest autorytaryzm w naszych czasach. Autorka pokazuje na konkretnych przykładach, opisując wydarzenia w wielu różnych krajach na całym świcie, jak współcześni dyktatorzy, wykorzystując cały aparat państwa, narzędzia będące rezultatem gwałtownego rozwoju technik informatycznych, systemów AI, współpracując ze sobą, tworzą świat alternatywny do modelu demokracji liberalnej, tej która miała zapanować na całym świecie, tej która miała realizować wizję końca historii Francisa Fukuyamy, wielkiego hitu naszych czasów, książki która okazała się wielką pomyłką. Książka Anne Applebaum pokazuje jak narastały i narastają procesy odchodzenia od demokracji bazujące na najniższych instynktach człowieka, jego chciwości i chęci bogacenia się, jak narasta międzynarodowy spisek kleptokracji i międzynarodowych instytucji finansowych, jak tworzy się światowy rynek obracający wielkimi fortunami pochodzącymi z kradzieży, jak instytucje demokratycznego ładu, jaki powstał po II wojnie okazują się bezradne wobec spisku dyktatorów z różnych krajów i różnych kultur, z Europy, Azji ale i Afryki.

To pasjonująca lektura tym bardziej dlatego, że Anne Applebaum nie spekuluje, nie opowiada o teoriach, a pokazuje konkrety: gdzie, kto, kiedy i co robił, co podpisał, z kim zawarł umowę. I kto go wspierał, a kto milczał, gdy należało krzyczeć.

Anne Applebaum dedykuje swoją książkę optymistom, jej treść obejmuje: Wprowadzenie, Chciwość, która łączy, Kleptokracja ma przerzuty, Panować nad narracją, System operacyjny do zmiany, Demokratów obrzucić błotem i Zakończenie: zjednoczenie demokratów. Przytoczyłem tytuły i dedykacje – nic jednak nie zastąpi lektury treści.

Na marginesie dedykacji – jeżeli książka ta dedykowana jest optymistom, to będzie kłopot – ogólna wymowa jest jednak pesymistyczna. Opis świata autokratów i propozycje tego, co powinni robić demokraci, rodzi zwątpienie, czy to jest dla optymistów, czy wręcz przeciwnie, dla pesymistów. Chyba, że pamiętamy taką przewrotną definicję pesymisty – pesymista to też optymista tylko lepiej poinformowany.

Książka Anne Applebaum jest ważna dla nas, w Polsce – kraju który był we władzy prezesa, dożącego do tego byśmy stali się jeszcze jednym krajem autokratycznym, satrapią z nim jako satrapą, byśmy w UE byli jak Węgry Orbana (pamiętamy, jak Jarosław Kaczyński krzyczał na wiecu w Warszawie, że będziemy tu mieli Budapeszt). Warto, czytając tę książkę, myśleć o tych ośmiu latach, w których świadomie i celowo niszczono państwo prawa, praworządność, w których rozwijał się system korupcji i złodziejstwa, w którym powstawały – bo miały powstać – nowe elity składające się z ludzi wszystko zawdzięczających władzy.

To naprawdę pasjonująca lektura, dająca ogromną wiedzę o współczesnym świecie i naszym kraju.

Naprawdę warto przeczytać.